ساختار روایی حکایت‌های قابوس‌نامه و سیاست‌نامه

پایان نامه ساختار روایی حکایت‌های قابوس‌نامه و سیاست‌نامه
نوع فایل: ٌWorld و قابل ویرایش
تعداد صفحات : 209 صفحه

چکیده
حکایت‌های تعلیمی یکی از گونه‌های ادبیات داستانی‌اند. این نوع داستانی در ادبیات کلاسیک فارسی برای بیان حکمت‌ها و انتقال معناهای گوناگون، کاربرد داشته‌ است و پژوهش ساختاری با رویکرد روایت شناسی در این زمینه، می‌تواند ویژگی روایت‌های گذشته را دقیق‌تر نشان دهد. حکایت‌های تعلیمی قابوس‌نامه و سیاست‌نامه که امیر عنصرالمعالی و خواجه نظام‌الملک از آن‌ها برای انتقال آموزه‌های تعلیمی، سیاسی و کشورداری خود بهره‌برده‌اند، جزء متن‌های روایت بنیاد به‌شمار می‌روند. این متن‌‌ها ویژگی‌های روایی درخور توجهی دارند. در این رساله سعی شده‌است ضمن تطبیق الگوهای ساختاری در نظریه‌های ادبی معاصر با روایت‌های کهن ادب فارسی، ویژگی کلی حکایت‌های سیاست‌نامه و قابوس‌نامه استخراج گردد.نتیجه به دست‌آمده این ‌است که حکایت‌ها در فرم و محتوا هماهنگی دارند. کاربرد ابزارهای انسجام متنی و روایی به‌گونه‌ای است که عموماً در حکایت‌ها گسست معنایی دیده نمی‌شود. طرح حکایت‌ها ساده است و برخلاف داستان‌های امروزی کمتر با تأکید بر سببیت پی‌ریزی شده است زیرا حلقۀ پیوند نویسندگان این دو اثر با عناصر داستانی‌شان آموزه‌های تعلیمی، سیاسی و کشورداری آنان است. شیوه روایت خطی است. عنصر زمان که یکی از بنیان‌های روایت مدرن است در حکایت‌های قابوس‌نامه و سیاست‌نامه محدود است.
کلیدواژه : ساختار، روایت، حکایت، قابوس‌نامه، سیاست‌نامه.
 
فهرست مطالب
چکیده 1
فصل اول : مقدمه و کلیات
۱٫مقدمه 3
۱-۱٫ساختار تحقیق 3
۱-۲٫بیان مسأله 4
۱-۳٫پرسش‌های تحقیق 5
۱-۴٫ضرورت و هدف تحقیق 5
۱-۵٫پیشینۀ تحقیق 5
۱-۶٫فرضیه‌های تحقیق 6
۱-۷٫ محدودۀ تحقیق 7
۱-۸٫تعریف واژه‌های کلیدی 7
۱-۹٫روش تحقیق 7
فصل دوم : ساختار و روایت
۲٫ ساختار و روایت 12
۲-۱٫ ساختار 12
۲-۱-۱٫ تعریف ساختار 12
۲-۱-۲٫ انواع ساختار 15
۲-۱-۲-۱٫ ساختار روایی 16
۲-۱-۲-۲٫ ساختار تمثیلی و نمادین 16
۲-۱-۲-۳٫ ساختار الگویی 16
۲-۱-۲-۴٫ ساختار ساده 16
۲-۱-۲-۵٫ ساختار پیشرفته 16
۲-۱-۳٫ ساخت 17
۲-۱-۳-۱٫ دال و مدلول 18
۲-۱-۳-۲٫ نشانه شناسی 19
۲-۱-۳-۲-۱٫ شمایل تصویر 19
۲-۱-۳-۲-۲٫ نمایه 19
۲-۱-۳-۲-۳٫ نماد 19
۲-۱-۳-۳٫ بررسی درزمانی و همزمانی 20
۲-۱-۳-۴٫ روابط همنشینی و جانشینی 20
۲-۱-۴٫ ساختار متن 21
۲-۱-۴-۱٫ انسجام دستوری 22
الف. ارجاع 22
ب. حذف 22
۲-۱-۴-۲٫ انسجام واژگانی 22
الف. تکرار 22
ب. باهم آیی 22
۲-۱-۴-۳٫ انسجام پیوندی 22
الف. ارتباط اضافی 23
ب. ارتباط تقابلی 23
پ. ارتباط سببی 23
ت. ارتباط زمانی 23
۲-۱-۵٫ طرح 23
۲-۱-۶٫ تمایز طرح و داستان 25
۲-۱-۷٫ عناصر ساختاری طرح 25
۲-۱-۷-۱٫ مقدمه یا شروع 26
۲-۱-۷-۲٫ ناپایداری 27
۲-۱-۷-۳٫ گسترش 27
۲-۱-۷-۴٫ تعلیق 27
۲-۱-۷-۵٫ بحران 27
۲-۱-۷-۶٫ اوج/ بزنگاه 27
۲-۱-۷-۷٫ گره‌گشایی 28
۲-۱-۸٫ شخصیت 28
۲-۱-۸-۱٫ طبقه‌بندی شخصیت 29
۲-۱-۸-۲٫ روش شخصیت‌پردازی 30
۲-۱-۹٫ گفت وگو 31
۲-۱-۱۰٫ لحن 32
۲-۱-۱۱٫ درون مایه/ مضمون 33
۲-۱-۱۱-۱٫ موضوع و تفاوت آن با درون‌مایه 33
۲-۱-۱۲٫ صحنه و صحنه‌پردازی 33
۲-۱-۱۳٫ زبان و سبک 34
۲-۱-۱۴٫ زاویة دید/ نظرگاه 36
۲-۲٫ روایت 38
۲-۲-۱٫ روایت چیست؟ 38
۲-۲-۲٫ روایت‌شناسی 39
۲-۲-۳٫ ویژگی‌های روایت 41
۲-۳-۳-۱٫ تصنع 42
۲-۲-۳-۲٫ تکرار 42
۲-۲-۳-۳٫ خط سیر مشخص 42
۲-۲-۳-۴٫ جابه‌جایی 42
۲-۲-۴٫ زمان روایی 42
۲-۲-۴-۱٫ نظم/ توالی 44
۲-۲-۴-۱-۱٫ گذشته‌نگر/ فلاش‌بک 44
۲-۲-۴-۱-۲٫ آینده‌نگر/ فلاش فوروارد 44
۲-۲-۴-۲٫ تداوم / دیرش 45
۲-۲-۴-۳٫ بسامد/ تناوب زمان 45
۲-۲-۵٫ وجه 45
۲-۲-۶٫ راوی 46
۲-۲-۷٫ زاویةدید/ زاویةروایت 46
۲-۲-۷-۱٫ نگاه 47
۲-۲-۷-۲٫ وجهةنظر 47
۲-۲-۷-۲-۱٫ زاویةدید اول شخص 48
الف. دیدگاه شاهد 48
ب. دیدگاه قهرمان 48
۲-۲-۷-۲-۲٫ زاویةدید سوم شخص 49
الف. دانای‌کل مطلق 49
ب. دانای‌کل محدود 50
پ. زاویةدید نمایشی/ عینی 50
۲-۲-۷-۲-۳٫ زاویةدید متغیر/ روایت چندگانه 50
۲-۲-۹٫ ابزارهای روایت 51
۲-۲-۹-۱٫ نقل / تلخیص 51
۲-۲-۹-۲٫ نشان دادن یا صحنه 52
۲-۲-۹-۳٫ توصیف 52
فصل سوم : معرفی متن‌ها و مولف‌ها
۳٫معرفی متن‌ها و مولفها(عنصرالمعالی و قابوسنامه،خواجه‌نظام‌الملک و سیاستنامه) 55
۳-۱٫ عنصرالمعالی 55
۳-۲٫ قابوس‌نامه 57
۳-۲-۱٫ سبک و نثر کتاب قابوس‌نامه 59
۳-۳٫ خواجه نظام‌الملک 60
۳-۴٫ خدمات فرهنگی نظام‌الملک 62
۳-۵٫ سیاست‌نامه 63
۳-۵-۱٫ سبک و شیوۀ نگارش سیاست‌نامه 65
فصل چهارم : ساختار روایی حکایت‌های قابوس‌نامه و سیاست‌نامه
۴٫ ساختار روایی حکایت‌های قابوس‌نامه و سیاست‌نامه 68
۴-۱٫ ساختار روایی حکایت‌های قابوس‌نامه 70
۴-۱-۱٫ ساختار متن / ابزارهای انسجام متنی 70
۴-۱-۱-۱٫ انسجام دستوری 70
الف. ارجاع 70
ب. حذف 71
۴-۱-۱-۲٫ انسجام واژگانی 72
الف. تکرار 72
ب. با هم آیی 73
۴-۱-۱-۳٫ انسجام پیوندی 73
الف. ارتباط اضافی 74
ب. ارتباط تقابلی 74
پ. ارتباط سببی 75
ت. ارتباط زمانی 76
۴-۱-۲٫ طرح/ پیرنگ 77
۴-۱-۲-۱٫ ناپایداری 77
۴-۱-۲-۱-۱٫ آغاز ناپایداری با سؤال 77
۴-۱-۲-۱-۲٫ شروع ناپایداری با کنش شخصیت 78
۴-۱-۲-۱-۳٫ خواب دیدن 79
۴-۱-۲-۴٫ دادخواهی 79
۴-۱-۲-۲٫ گسترش 79
۴-۱-۲-۳٫ تعلیق 80
۴-۱-۲-۴٫ بحران 82
۴-۱-۲-۵٫ اوج 83
۴-۱-۲-۶٫ گره‌گشایی 85
۴-۱-۳٫ شخصیت 86
۴-۱-۳-۱٫ شخصیت از نظر ماهیت 87
۴-۱-۳-۱-۱٫ شخصیت‌های انسانی 87
الف. نام‌های خاص 87
ب. اسامی خلفا 87
پ. اسامی صحابه و عرفا 87
ت. اسامی فیلسوفان و دانشمندان 87
ث. اسامی شاهان و شاهزادگان 87
ج. اسامی وزیران و امرا 88
چ. شخصیت‌های واقعی 88
ح. شخصیت زن 88
خ. شخصیت کودک 89
د. شخصیت‌های بی‌نام 89
۴-۱-۳-۱-۲٫ شخصیت غیر انسانی 89
۴-۱-۳-۲٫ شخصیت از نظر نقش داستانی 90
۴-۱-۳-۲-۱٫ شخصیت نوعی 90
۴-۱-۳-۲-۲٫ شخصیت ایستا و پویا 91
۴-۱-۳-۲-۳٫ شخصیت مخالف 92
۴-۱-۳-۳٫ تعداد شخصیت‌ها 92
۴-۱-۳-۴٫ شخصیت پردازی 93
۴-۱-۳-۴-۱٫ شیوۀ مستقیم 93
۴-۱-۳-۴-۲٫ شیوۀ غیرمستقیم 94
۴-۱-۴٫ گفت‌وگو در حکایت‌های قابوس‌نامه 97
۴-۱-۴-۱٫کارکردهای گفت وگو 97
۴-۱-۴-۱-۱٫ بیان یک عقیده، روش و خلق و خوی شخصیت 97
۴-۱-۴-۱-۲٫گفت‌وگو در جهت گسترش طرح 98
۴-۱-۴-۱-۳٫ انتقال اطلاعات 99
۴-۱-۴-۱-۴٫گفت‌وگو در شرح کنش‌ها 101
۴-۱-۴-۲٫ شیوه‌های گفت‌وگو در قابوس‌نامه 102
۴-۱-۴-۲-۱٫گفت‌وگوهای دو طرفه 102
۴-۱-۴-۲-۲٫ تک‌گویی درونی / حدیث نفس 103
۴-۱-۵٫ لحن حکایت‌های قابوس‌نامه 104
۴-۱-۵-۱٫ لحن کلی اثر 104
۴-۱-۵-۲٫ لحن گفتاری شخصیت‌ها 105
۴-۱-۶٫ درون‌مایه 109
۴-۱-۶-۱٫ صراحت درون‌مایه 110
۴-۱-۶-۲٫ کنش‌های مؤثر بر درون‌مایه 111
۴-۱-۶-۲-۱٫ عبادت کردن 111
۴-۱-۶-۲-۲٫ نیکی‌کردن و مصاحبت با نیکان 111
۴-۱-۶-۲-۳٫ آداب سخنگفتن 111
۴-۱-۶-۲-۴٫ پیری و جوانی 112
۴-۱-۶-۲-۵٫ ادب غذاخوردن و مهمان داشتن 112
۴-۱-۶-۲-۶٫ عشق و خویشتن داری 113
۴-۱-۶-۲-۷٫ رعایت حق فرزند 113
۴-۱-۶-۲-۸٫ برخورد با دشمن 114
۴-۱-۶-۲-۹٫ آیین و آداب کاتبی و دبیری 114
۴-۱-۶-۲-۱۰٫ شرایط و آیین پادشاهی و وزارت 114
۴-۱-۶-۲-۱۱٫ جوانمردی و بی نیازی 115
۴-۱-۷٫ صحنه 115
۴-۱-۷-۱٫ مکان حکایت 116
۴-۱-۷-۱-۱٫ وحدت مکان 117
۴-۱-۸٫ زبان حکایت‌های قابوس‌نامه 117
۴-۱-۸-۱٫ کاربرد فعل 118
۴-۱-۸-۲٫ کاربرد «و» پیوند 119
۴-۱-۸-۳٫ ایجاز 119
۴-۱-۸-۴٫ سایر ویژگی‌های زبانی 119
۴-۱-۹٫ زاویۀ دید/زاویۀ روایت 121
۴-۱-۹-۱٫ زاویۀ دید اول شخص 122
۴-۱-۹-۲٫ زاویۀ دید سوم شخص 122
۴-۱-۹-۳٫ زاویۀ دید نمایشی 123
۴-۱-۹-۴٫ زاویۀ دید متغیر 123
۴-۱-۹-۵٫ راوی در حکایت‌های قابوس‌نامه 123
۴-۱-۱۰٫ روایت و زمان 124
۴-۱-۱۰-۱٫ زمان روایی در حکایت‌های قابوس‌نامه 125
۴-۱-۱۰-۱-۱٫ نظم 125
۴-۱-۱۰-۱-۲٫ تداوم/دیرش 126
۴-۱-۱۰-۱-۳٫ بسامد 129
۴-۲٫ ساختار روایی حکایت‌های سیاست نامه 129
۴-۲-۱٫ ساختارمتن / ابزارهای انسجام‌متن 129
۴-۲-۱-۱٫ انسجام دستوری 130
الف-ارجاع 130
ب-حذف 130
۴-۱-۱-۲٫ انسجام واژگانی 131
الف-تکرار 131
پ. با هم آیی 131
۴-۲-۱-۳٫ انسجام پیوندی 132
الف. ارتباط اضافی 132
ب.ارتباط تقابلی 132
پ.ارتباط سببی 133
ت.ارتباط زمانی 134
۴-۲-۲٫ طرح/پیرنگ 134
۴-۲-۲-۱٫ ناپایداری 135
۴-۲-۲-۱-۱٫ آغاز ناپایداری با طرح سؤال 135
۴-۲-۲-۱-۲٫ بیان واقعه اصلی 135
۴-۲-۲-۱-۳٫ آغاز ناپایداری با کنش شخصیت 136
۴-۲-۲-۱-۴٫ ورود از مکانی به مکان دیگر 137
۴-۲-۲-۲٫ گسترش 138
۴-۲-۲-۳٫ تعلیق 138
۴-۲-۲-۴٫ بحران 140
۴-۲-۲-۵٫ اوج 141
۴-۲-۲-۶٫ گره‌گشایی 143
۴-۲-۳٫ شخصیت 144
۴-۲-۳-۱٫ شخصیت از نظر ماهیت 144
۴-۲-۳-۱-۱٫ شخصیت فوق طبیعی 144
۴-۲-۳-۱-۲٫ شخصیت‌های انسانی 144
الف. اسامی معصومین خلفا و امرا و عرفا 145
ب. اسامی دانشمندان 145
پ. اسامی پادشاهان 145
ت. اسامی وزرا 145
ث. شخصیت‌های بی‌نام 145
ج. شخصیت زن 146
۴-۲-۳-۱-۳٫ شخصیت غیرانسانی 147
۴-۲-۳-۲٫ شخصیت از نظر نقش داستانی 148
۴-۲-۳-۲-۱٫ شخصیت نوعی 148
۴-۲-۳-۲-۲٫ شخصیت ایستا و پویا 149
۴-۲-۳-۲-۳٫ شخصیت مخالف 150
۴-۲-۳-۳٫ تعداد شخصیت‌ها 151
۴-۲-۳-۴٫ شخصیت‌پردازی 152
۴-۲-۳-۴-۱٫ روش مستقیم 152
۴-۲-۳-۴-۲٫ شیوۀ غیرمستقیم 153
۴-۲-۴٫ گفت‌وگو 156
۴-۲-۴-۱٫ کارکردهای گفت‌وگو 156
۴-۲-۴-۱-۱٫ بیان عقیده، خلق‌وخو 156
۴-۲-۴-۱-۲٫ گسترش طرح و انتقال اطلاعات 157
۴-۲-۴-۱-۳٫ شرح کنش شخصیت‌ها 158
۴-۲-۴-۲٫ شیوه‌های گفت‌وگو در سیاست‌نامه 159
۴-۲-۴-۲-۱٫ گفت‌وگوهای دو طرفه 159
۴-۲-۴-۲-۲٫ تک‌گویی درونی/ حدیث نفس 160
۴-۲-۵٫ لحن حکایت‌های سیاست نامه 161
۴-۲-۵-۱٫ لحن کلی اثر 161
۴-۲-۵-۲٫ لحن گفتاری شخصیت‌ها 162
۴-۲-۶٫ درون‌مایه 164
۴-۲-۶-۱٫ صراحت درون‌مایه 165
۴-۲-۶-۲٫ کنش‌های مؤثر بر درونمایه 166
۴-۲-۶-۲-۱٫ احتیاط برای جهان آخر 166
۴-۲-۶-۲-۲٫ رسیدگی به وضیعت وزیران و دبیران و منهیان و جاسوسان 167
۴-۲-۶-۲-۳٫ اطاعت محض از فرمان پادشاه 167
۴-۲-۶-۲-۴٫ بخشش پادشاه نسبت به خلق 167
۴-۲-۶-۲-۵٫ به مردم پاک دین عمل سپردن 168
۴-۲-۶-۲-۷٫ تسلط زن و رسوایی پادشاه 169
۴-۲-۶-۲-۸٫ خلوص نیت نظام‌الملک در قبال سلجوقیان 169
۴-۲-۷٫ صحنه 169
۴-۲-۷-۱٫ مکان 170
۴-۲-۷-۱-۱٫ وحدت مکان 171
۴-۲-۸ .زبان حکایت‌های سیاست نامه 172
۴-۲-۸-۱٫ کاربرد فعل 172
۴-۲-۸-۲٫ اطناب و ایجاز 173
۴-۲-۸-۳٫ سایر ویژگی‌های زبانی 174
۴-۲-۹٫ زاویۀ دید/ زاویۀ روایت 176
۴-۲-۹-۱٫ زاویۀ دید اول شخص 176
۴-۲-۹-۲٫ زاویۀ دید سوم شخص 176
۴-۲-۹-۳٫ زاویۀ دید نمایشی/عینی 177
۴-۲-۹-۴٫ زاویۀ دید متغیر 177
۴-۲-۹-۵٫ راوی 178
۴-۲-۱۰٫ زمان روایی در حکایت‌های سیاست نامه 179
۴-۲-۱۰-۱٫ نظم 179
۴-۲-۱۰-۲٫ تداوم / دیرش 180
۴-۲-۱۰-۳٫ بسامد 183
فصل پنجم : نتایج تحقیق و ارائه پیشنهاد
۵٫ نتایج تحقیق و ارائه پیشنهاد 185
۵-۱٫نتیجه 185
۵-۲٫پیشنهاد 189
منابع و مآخذ 190
چکیده انگلیسی 194