بررسی حقوقی ضررهای جمعی در مسئولیت مدنی

بررسی حقوقی ضررهای جمعی در مسئولیت مدنی

نوع فایل: Word و (قابل ویرایش)
تعداد صفحات : 156 صفحه

«ضرر جمعی» اصطلاحی است که به تازگی در حقوق ایران ورود پیداکرده. این عبارت درمقابل ضرر شخصی قرار دارد. اگر عاملی آسیب و زیان مادی یا معنوی به شخص و یا اشخاص محصور، محدود و معینی برساند، ضرری که وارد می‌شود، «ضرر شخصی» محسوب می‌گردد و چنانچه مقصود از مطالبه‌، جبران زیان شخصی باشد، مطابق قواعد عمومی مسئولیت مدنی به آن رسیدگی می‌شود. اما «ضرر جمعی» جماعت کثیری را هدف زیان (معنوی یا مادی) قرار می‌دهد. در ضرر جمعی، زیان به عده‌ای از افراد جامعه یا کل افراد جامعه و یا گروهی از آنان که عضو تشکل‌ها، احزاب، سندیکاها، اتحادیه‌ها، … هستند، وارد می شود؛ بر این مبنا می‌توان ضرر جمعی را به «ضرر جمعی اشخاص متشکل» و «ضرر جمعی اشخاص غیرمتشکل» تقسیم نمود. در مورد اول، ضرر به تشکل‌هایی وارد می‌آید که دارای شخصیت حقوقی‌اند و قسم دوم زیان به جمعیت‌هایی می رسد که دارای شخصیت حقوقی نیستند، زیان . حقوق ایران تاکنون قوانین خاصی راجع به جبران این دسته از زیان‌ها تصویب نکرده و در رویه قضایی هم آراء قابل اعتنایی که بتواند مبنای مطالبه و جبران این‌گونه زیان‌ها قرار گیرد، به چشم نمی‌خورد. حال آنکه ضرر جمعی، ضرری است محقق و مسلم که مطالبه آن منطبق با قواعد حقوقی است. بنابراین، نیاز به وضع قوانینی روزآمد و کارآمددارد که بتواند جوابگوی نیازهای کنونی جامعه دررابطه با ، زیانهای جمعی باشد، بشدن احساس می شود.
کلیدواژگان: مسئولیت مدنی، ضرر، ضررهای جمعی، ضرر معنوی، ضرر مادی.
فهرست مطالب
چکیده 1
مقدمه 2
الف- بیان مسأله 2
ب ضرورت تحقیق 2
ج- مرور ادبیات و سوابق مربوطه 3
د–نوآوری در تحقیق 3
ه- اهداف مشخص تحقیق 3
و – در صورت داشتن هدف کاربردی، نام بهره‏وران 3
ز- سؤالات اصلی تحقیق 4
ح- فرضیه‏های تحقیق 4
ط-روش شناسی تحقیق 4
فصل اول: مسئولیت مدنی، ضرر و زیان دیدگان
مبحث اول- مسئولیت مدنی 7
بند اول- مفهوم عام مسئولیت مدنی 8
بند دوم- مفهوم خاص مسئولیت مدنی 8
بند سوم- مسئولیت مدنی و اخلاقی 9
الف- وجوه مشترک 9
ب- وجوه افتراق 10
بند چهارم- مسئولیت مدنی و کیفری 10
الف- وجوه اشتراک 11
ب- وجوه افتراق 11
مبحث دوم: اقسام مسئولیت مدنی 12
گفتار اول- مسئولیت مدنی قراردادی 13
گفتار دوم- مسئولیت مدنی خارج از قرارداد 13
مبحث سوم – مبانی نظری مسئولیت مدنی 14
گفتار اول- نظریۀ تقصیر 14
گفتار دوم – نظریه ایجاد خطر (مسئولیت بدون تقصیر) 14
گفتار سوم – نظریۀ تضمین حق 15
مبحث چهارم– ضرر از ارکان مسئولیت مدنی 16
گفتار اول – وجود ضرر 16
بند اول – اقسام ضرر به اعتبار جنس و ماهیت 18
الف- ضرر مادی 18
۱- ضرر به عین 18
۲- ضرر به منفعت 18
۲-۱-فوت منفعت 19
۲-۲-عدم النفع 20
۲-۳- تفویت منفعت 21
۲- ۴- تفاوت عدم النفع با تفویت منفعت 21
۲-۵- فرصت های از دست رفته 22
ب- ضرر معنوی 23
۱- مفهوم زیان معنوی 23
۲ – پیشینه تاریخی جبران ضرر معنوی 24
۳- مصادیق خسارت های معنوی 26
۳-۱- صدمات جسمی و جانی 26
۳-۲- تضییع حقوق مالکیت فکری 27
۳-۲-۱- مفهوم مالکیت فکری 27
۳-۲-۲- انواع حقوق مالکیت معنوی 28
۳-۲-۲-۱-مالکیت صنعتی 29
۳-۲-۲-۲- مالیکت ادبی- هنری 29
۳-۲-۳- جایگاه مالکیت فکری در حقوق ایران 30
۳-۲-۴- نقص های قانونی 30
بند دوم- اقسام ضرر به اعتبار شخصیت زیان دیده 31
الف- زیان وارد به اشخاص حقیقی 31
ب- زیان وارد به اشخاص حقوقی 32
۱- مفهوم شخص حقوقی 32
۲- قواعد مشترک اشخاص حقوقی 32
۲-۱- انجام اعمال اشخاص حقوقی توسط شخص حقیقی 32
۲-۲- اصل صلاحیت منحصر و تخصص 33
۲-۳- اصل حاکمیت قانون 34
۳- اقسام اشخاص حقوقی 34
۳-۱- اشخاص حقوقی حقوق عمومی 34
۳-۲- اشخاص حقوقی حقوق خصوصی 35
۳-۲-۱- شرکت‌های تجاری 35
۳-۲-۲- مؤسسات غیرتجاری 36
۳-۲-۳- موقوفات 37
۳-۲-۳-۱- وقف عام 38
۳-۲-۳-۲- وقف خاص 38
۴- حقوق و تکالیف اشخاص حقوقی 38
۵- مسئولیت مدنی اشخاص حقوقی 39
۶- مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی 40
۶-۱- نظریه پذیرش مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی 40
۶-۲-نظریه عدم مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی 41
۶-۳- مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در حقوق سایر کشورها 42
۶-۴- مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در حقوق موضوعه ایران 43
بند سوم- اقسام ضرر به اعتبار تعداد زیان دیدگان و قابلیت تعیین آنها 44
الف- ضرر شخصی 44
ب- ضرر جمعی 45
بند چهارم-شرایط ضرر قابل مطالبه 46
گفتار دوم- ارتکاب فعل زیانبار 50
بند اول – لزوم نامشروع بودن فعل زیانبار 50
بند دوم – شرایط توجیه کننده عمل زیانبار 50
گفتار سوم- احراز رابطه سببیت 51
بند اول- نظریه برابری اسباب 52
بند دوم- نظریه سبب نزدیک یا آخرین سبب 53
بند سوم- نظریه سبب متعارف اصلی 54
بند چهارم- نظریه آخرین امکان پرهیز از حادثه 55
بند پنجم- نظریه سبب مقدم در تاثیر 56
فصل دوم : مبانی و احکام زیانهای جمعی در حقوق ایران
مبحث اول- ضرر جمعی و مبانی آن 59
گفتار اول- مفهوم ضرر جمعی 59
گفتار دوم- رابطه حقوق شخصی و ضررهای جمعی 62
گفتار سوم- رابطه ضرر جمعی و ضرر شخصی 64
بند اول- وجوه اشتراک 64
بند دوم- وجوه تمایز 64
گفتار چهارم-فلسفه و مبانی زیانهای جمعی 66
بند اول-مفهوم معاصر حق 67
الف-نسل اول حق‌ها 67
ب-نسل دوم حق‌ها 68
ج-نسل سوم حق‌ها 69
بند دوم-نقد نظریه حقوق نَسلی 69
مبحث دوم- اقسام و گستره ضررهای جمعی 74
گفتار اول- ضرر جمعی اشخاص غیرمتشکل 75
بند اول- ضرر معنوی به اشخاص غیرمتشکل 75
بند دوم- ضرر مادی به اشخاص غیر متشکل 76
گفتار دوم- ضرر جمعی اشخاص متشکل 77
گفتار سوم- مصادیق ضررهای جمعی 77
بند اول-ضررهای زیست- محیطی 77
الف-زمینه اجتماعی تحقق حق بر محیط‌زیست 79
ب-نقد نظریه جمعی بودن حق بر محیط‌زیست 81
۱-گستردگی صاحبان حقوق 81
۲-گستردگی موضوع 81
۳-نفی تعلق حق بر جامعه 82
۴-تضعیف حقوق بشر 82
ج- دفاع طرفداران نظریه جمعی بودن حق بر محیط زیست 83
۱-مقتضیات زندگی مدرن و حق‌های جدید 83
۲-مفهوم حقوقی جامعه و فرد 83
۳-شکل‌گیری مؤلفه‌های جدید حق بر محیط‌زیست 84
بند دوم -مصادیق زیانهای جمعی مورد حمایت حقوق جزای ایران 85
الف- تخریب محیط زیست 85
۱- مفهوم جرم تخریب: 85
۲- عنصر مادی جرم تخریب 86
ب- شکار و صید غیرقانونی 87
ج-تخریب جنگل‌ها، درختان و مراتع 89
د-خرابکاری در وسائل و تأسیسات مورد استفاده عمومی 90
هـ-اقدامات علیه بهداشت عمومی 91
و-تخریب اموال تاریخی و فرهنگی 92
بند دوم- نقض حقوق و آزادی های اساسی جمعی 93
الف-آزادی تجمع و تظاهرات 93
ب-آزادی تشکل 94
ج-تشکل های خاص 94
د-آزادی فکری 94
هـ-آزادی اطلاعات 95
و- آزادی اندیشه و عقیده 96
ز- آزادی بیان 96
گفتار اول- شیوه های جبران 97
بند اول- پرداخت پول 97
بند دوم- فراهم ساختن معوض به عنوان جبران 100
بند دوم- فراهم ساختن معوض به عنوان جبران 102
بند سوم- قطع آثار زیان به وسیله از بین بردن منشا آن 102
گفتار دوم- اصول حاکم بر جبران زیان های جمعی 102
بند اول- اصل پیشگیری 102
بند دوم- اصل احتیاط 102
مبحث چهارم- دعوای جمعی 104
گفتار اول- مفهوم و مزایای دعوای جمعی 104
بند اول-مفهوم و مبنای دعوای جمعی 104
بند اول- خواهان در دعوای جمعی 110
الف-در حقوق ایران 110
ب- در اسناد بین المللی 112
ج- عدم انتفاع مستقیم اشخاص در دعوای جمعی 116
بند دوم- خوانده دعوای جمعی 117
گفتار سوم- دیدگاه حقوق تطبیقی 119
بند اول- حقوق امریکا 120
بند دوم- حقوق انگلستان 120
بند سوم- حقوق فرانسه 120
بند چهارم- کبک کانادا 124
گفتار چهارم- رویه قضایی حاکم بر ضررهای جمعی اشخاص متشکل در حقوق ایران 125
فصل سوم خلاصه، نتیجه گیری و پیشنهادات
مبحث اول:خلاصه فصول 129
گفتار اول: خلاصه فصل اول 129
گفتار دوم- خلاصه فصل دوم 132
مبحث سوم: پیشنهادات 140
منابع و مآخذ 142
چکیده انگلیسی II