بررسی موانع ارث در فقه و قانون مدنی

کار تحقیقی بررسی موانع ارث در فقه و قانون مدنی
نوع فایل: word (قابل ویرایش)
تعداد صفحات : 59 صفحه

چکیده
در طول تاریخ بر اموال و دارایی احکامی جای بود که بخشی از این نظام کیفیت انتقال دارایی و عوامل و علل عدم انتقال را بیان می دارد. قانون مدنی ما در مواد ‎۸۶۴ و ‎۸۶۲ و ‎۸۶۱ علاوه بر این که نحوه انتقال ارث را بیان می کند در مواد ‎۸۸۰ الی ‎۸۸۵ عوامل و علل عدم انتقال ترکه را بر می شمارد. ‎۴ مانع قتل- کفر- لعان- ولادت از زنا از جمله عواملی است که قانون مدنی ایران آنرا جزو موانع ارث می داند هرچند علماء و فقها نسبت به تعیین موانع ارث متفق القول نیست ولی نویسندگان قانون مدنی موانع ذکر شده را براساس نظر مشهور علماء بیان کرده اند. قتل تنها موانع ارثی است که در اکثر کشورهای اسلامی و غیر اسلامی بعنوان علل عدم انتقال ترکه از موروث به وارث بیان شده است و شاید حکمت آن هم جلوگیری از تحقق بعضی نیات سوء بوده که انگیزه های مادی عمده ترین داعی ارتکاب جرم است و برهمین مبناء قتل عمد به ناحق( مباشرتا" یا به تسبیب) مانع ارث می باشد. کفر که بعد از اصلاحات ‎۱۳۶۱ جزء موانع ارث بر شمرده شده است در دیگر ادیان پذیرفته نشده است و فقط علمای اهل تسنن اختلاف در این را مانع ارث می دانند به عبارت دیگر اختلاف در مذهب را موجب عدم انتقال ترکه می دانند و این در حالی است که قانون ما اختلاف در دین را مانع ارث برشمرده است. برهمین مبنادر صورتی که موروث مسلم باشد ترکه او به ورثه مسلمان او می رسد و اگر نداشته باشد به بیت المال مسلمین منتقل می گردد و به ورثه کافر او نمی رسد. و اگر موروث کافر باشد در صورتی ترکه او به ورثه اش ( در صورتی که کافر باشند) می رسد که در هیچ یک از طبقات و درجات ارث ورثه مسلمان نباشد. سومین مانع لعان می باشد، هر چند که بر اساس نظر عده ای از حقوقدانان چون در لعان مقتضی وجود ندارد لذا نوبت به مانعیت نمی رسد. لعان بر دو قسم است: الف – لعان زن و شوهر که قذف نام دارد و حرمت ابدی و عدم توارث بر آن مترتب است و حق رجوع ندارد. ب – لعان فرزند و پدر که نفی ولد نام دارد و عدم توارث بر آن مترتب است و با رجوع از آن رابطه توارث یک طرفه برقرار می گردد. آخرین مانع که قانون ما آن را مورد بحث قرار داده نسبت نامشروع است که بعلت فقدان مقتضی نمی توان آن را جزء موانع ارث محسوب کرد در حقیقت پدر و فرزند نسبت به همدیگر بیگانه هستند مگر این که زنا با شبهه یا اکراه باشد که از طرف مکره و صاحب شبهه قابل قبول است. لقاح مصنوعی نیز همچون زنا محسوب می شود و اکثر فقهاء و ایات عظام معتقدند که در صورت قراردادن نطفه مرد اجنبی در رحم زن اجنبی فرزند متولد شده در حکم ولدالزنا است. علمای دیگر فرق اسلامی عللی را مانع ارث می دانند که علمای شیعه آن را رد می کنند لذا به این موانع، موانع انحصاری گفته میشود که از دید و منظر علمای اهل تسنن این حالات ( ارتداد زوجین و موروث- نبوت و دور حکمی و اختلاف به روایت و ذمه) موجب عدم انتقال ترکه از موروث بر وارث می گردد.
کلید واژه : ارث ، احکام ارث ، موانع ارث ، قتل ، لعان ، کفر ، ولادت از زنا ، فقه و قانون مدنی

فهرست مطالب
چکیده ا
مقدمه 1
فصل اول : کلیات
۱-۱- ارث در حقوق ایران 3
۱-۲- تعریف ارث 3
۱-۳- ارث در فقه اسلامی 3
۱-۳-۱- ارث فرزندان 5
۱-۳-۲- ارث پدر و مادر 6
۱-۳-۳- سهم ارث همسران از یکدیگر 7
۱-۳-۴- ارث برادران و خواهران 8
۱-۴- ارث در قانون مدنی 10
۱-۵- موجبات ارث 10
۱-۵-۱- سبب انتقال دارائی (موجب ارث، درمفهوم خاص) 11
۱-۵-۲- شرایط تحقق ارث 12
۱-۵-۲-۱- فوت مورّث 12
۱-۵-۲-۲- زنده بودن وارث حین فوت مورّث 13
۱-۵-۲-۳- وجود ترکه 13
۱-۵-۳- موانع تحقق ارث 14
فصل دوم : بررسی موانع ارث در قانون مدنی
۲-۱-قتل مانع از ارث 16
۲-۱-۱- معنای لغوی و اصطلاحی قتل 16
۲-۱-۲-شرایط قتل مانع از ارث 17
۲-۱-۲-۱-عمدی بودن قتل 17
۲-۱-۲-۲- قتل تسبیبی و مباشری 17
۲-۱-۲-۳-وقوع قتل از طرف وراث 18
۲-۱-۲-۴- نامشروع بودن قتل 18
۲-۱-۳- قتل قانونی 20
۲-۲- لعان 21
۲-۲-۱-لعان و مانعیت آن از ارث در حقوق ایران 21
۲-۲-۲- لعان از نظر لغوی 24
۲-۲-۳-لعان از نظر حقوقی 24
۲-۲-۳-۱- قذف 24
۲-۲-۳-۲- انکار ولد 25
۲-۲-۴-فرق قذف با انکار ولد 26
۲-۲-۵-کیفیت لعان 26
۲-۲-۶- آثار حقوقی لعان از جهت وراثت 27
۲-۲-۷-رجوع از لعان 29
۲-۲-۸-آثار حقوقی رجوع از لعان نسبت به پدر و فرزند 30
۲-۲-۹-ماهیت حقوقی رجوع از لعان 31
۲-۲-۱۰-آثار حقوقی رجوع از لعان بین فرزند و اقارب پدری 32
۲-۲-۱۱-آثار حقوقی لعان بین فرزند و مادر 34
۲-۲-۱۲-آثار حقوقی لعان بین فرزند و اقارب مادری 35
۲-۲-۱۳-آثار حقوقی لعان در زن و شوهر 37
۲-۳- کفر 38
۲-۳-۱- کفر و مانعیت ارث در فقه 38
۲-۳-۲-ممنوعیت ارث بردن کافر از مسلمان 39
۲-۳-۳-بررسی ادله ممنوعیت ارث بردن کافر از مسلمان 39
۲-۳-۳-۱- اجماع 39
۲-۳-۳-۲- آیه نفی سبیل 41
۲-۳-۴-تبیین احکام اولیه و ثانویه 42
۲-۳-۵-ارث بردن مسلمان از کافر 43
۲-۳-۶-توارث کفار از یکدیگر 44
۲-۳-۷-ارث بردن مرتد از کافر اصلی 45
۲-۳-۸- میراث مرتد 45
۲-۳-۹- عدول از کفر و گرایش به اسلام 46
۲-۳-۱۰- اسلام آوردن ورثه کافر پس از تقسیم بخشی از میراث 46
۲-۴- ولادت از زنا (فقدان رابطه خویشاوندی مشروع) 47
۲-۴-۱- وضع حقوقی طفل ناشی از رابطه خارج از نکاح 47
۲-۴-۲- اماره فراش 48
۲-۴-۳-اماره فراش بی‌اثر 49
۲-۴-۴- شناسنامه طفل متولد در خارج از نکاح 49
۲-۴-۵- ممانعت از ارث 50
نتیجه گیری 52
منابع و ماخذ 54