راهکارهای پرهیز از خودمحوری و استبداد رأی از دیدگاه آیات و روایات

پایان نامه بررسی راهکارهای پرهیز از خودمحوری و استبداد رأی از دیدگاه آیات و روایات
نوع فایل: Word و قابل ویرایش
تعداد صفحات : 127 صفحه

چکیده
استبداد رأی و خودمحوری از صفات ناپسند و از جمله ی رذایل اخلاقی است که در قرآن و روایات به شدت مورد نکوهش قرار گرفته است. افراد خود محور به دلیل داشتن غرور و خودبزرگ بینی، از مشورت با دیگران در امور خویش گریزانند و در ابعاد اجتماعی و سیاسی نیز به محض کسب قدرت، بر دیگران تسلط یافته و ظلم و فساد را در اجتماع، به وجود می آورند. حال با توجه به اهمیت این موضوع در عرصه ی زندگی فردی و اجتماعی، در این پژوهش تلاش شده تا با هدف بررسی عوامل به وجود آمدن استبداد رأی و خود محوری، نقش مشورت را در زندگی فردی و اجتماعی مورد ارزیابی قرار داده و به بیان آثار منفی و زیان¬بار استبداد رأی پرداخته شود؛ همچنین، راه¬کارهای مقابله با خود محوری را بیان و نقش خدامحوری را در زندگی فردی و اجتماعی، خاطر نشان شود. لذا با استمداد از قرآن کریم و روایات اهل بیت(علیهم‌السلام) و با مراجعه به کتب تفسیری، اخلاقی و اجتماعی، این مقوله مورد بررسی قرار گرفت. و در نهایت چنین نتیجه ای حاصل شد که برای ریشه کن کردن روحیه ی خودمحوری علاوه بر راه های درمان بیماری، جایگزین ساختن خدا به جای خود مطرح است. لذا راه علاج خودمحوری و استبداد به رأی، معرفت به خداوند تبارک و تعالی؛ پذیرش خرد جمعی؛ پذیرش نقش همیاری دیگران در توفیق؛ نقد پذیری و مشورت خواهی است که در جای خود به طور مبسوط به شرح این موارد پرداخته شده است.
کلید واژه ها: خودمحوری، استبداد رأی، مشورت، قرآن کریم، روایات.

فهرست مطالب
مقدمه 1
فصل اول: کلیات و مفاهیم 3
۱-۱- کلیات تحقیق 4
۱-۱-۱- بیان مسئله‌ی پژوهش 4
۱-۱-۲- تبیین ضرورت و فایده‌ی تحقیق 5
۱-۱-۳- اهداف تحقیق 6
۱-۱-۴- سابقه و پیشینه‌ی تحقیق 6
۱-۱-۵- سؤالات تحقیق 7
۱-۱-۶- فرضیات تحقیق 7
۱-۱-۷- روش تحقیق 8
۱-۲- مفاهیم 8
۱-۲-۱- واژه شناسی 8
۱-۲-۱-۱- معنای استبداد 8
۱-۲-۱-۲- معنای خودمحوری 9
۱-۲-۲- قرآن و خاستگاه استبداد 10
۱-۲-۲-۱- معنی‌شناسی واژه‌ی «جبّار» 11
۱-۲-۲-۲- معنیشناسی واژه‌ی «طاغوت» 12
۱-۲-۲-۳- معنی‌شناسی واژه‌ی «استکبار» 14
فصل دوم: بررسی استبداد و خودمحوری در قرآن 15
۲-۱- موضع قرآن و روایات در برابر استبداد 16
۲-۲- ویژگی‌های فرهنگ استبدادی و استکباری در قرآن و روایات 19
۲-۲-۱- خود برتر بینی 19
۲-۲-۲- فخر و مباهات بر امتیازات مادی 20
۲-۲-۳- تحقیر توده‌های مستضعف 21
۲-۲-۴- نافرمانی (فسق) 23
۲-۲-۵- تقلید از نیاکان 24
۲-۲-۶- تعصب 24
۲-۲-۷- انکار رسالت انبیاء 25
۲-۳- شیطان، اولین مستبد در نظام آفرینش 25
۲-۳-۱- امر الهی به سجده برای آدم علیه السلام 27
۲-۳-۲- امتیاز ویژه‌ی آدم که بر اساس آن، خداوند فرمان سجده بر وی را صادر کرد 27
۲-۳-۳- مقابله‌ی ابلیس و اباء او از سجده 28
۲-۳-۴- پاسخ وی در بیان علت این استکبار 28
۲-۳-۵- عکس‏العمل شیطان، پس از راندگی 29
۲-۳-۶- اجازه‌ی انجام کاری که به شیطان داده شد 29
۲-۴- «فرعون» نماد استبداد در قرآن 30
۲-۴-۱- تکذیب آیات الهى 32
۲-۴-۲- تحریف و انکار حقیقت‏ها 33
۲-۴-۳- خداپندارى و خودْ بنیادْ انگارى 33
۲-۴-۴- اتهام زدن به پیامبران 33
۲-۴-۵- مخالفت با پیامبران 34
فصل سوم: مطالعه‌ی زمینههای پیدایش خودمحوری و استبداد به رأی 36
۳-۱- افراط در غریزه‌ی حبّ ذات 37
۳-۲- سوء استفاده از آزادی و اختیار انسان 41
۳-۳- عدم استفاده از عقل و درایت 44
۳-۳-۱- آفت‌های عقل و خردورزی 47
۳-۳-۱-۱- خود شیفتگی و خود بزرگ بینی 47
۳-۳-۱-۲- خودمحوری 48
۳-۳-۱-۳- مردم آزاری 48
۳-۳-۱-۴- هوای نفس 48
۳-۴- ارضای شهوات 50
۳-۵- اشتباه در الگوگیری 52
فصل چهارم: آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی خودمحوری و استبداد رأی 54
۴-۱- آثار و پیامدهای فردی 55
۴-۱-۱- تکبر 55
۴-۱-۱-۱- معنای تکبر 55
۴-۱-۱-۲- اقسام تکبر 56
۴-۱-۱-۳- نکوهش تکبّر در قرآن 56
۴-۱-۱-۴- نکوهش تکبّر در نهج البلاغه 60
۴-۱-۱-۵- تکبر در منطق عقل 62
۴-۱-۲- عُجب و خودپسندی 63
۴-۱-۳- تحیر و سرگردانی درتصمیم‌گیری‌ها 65
۴-۱-۴- بدگمانی‌ها 66
۴-۱-۵- ترس 67
۴-۱-۶- غیبت 68
۴-۱-۷- تهمت 69
۴-۱-۸- ندامت 70
۴-۱-۹- لغزش و خطا در رفتار 71
۴-۱-۱۰- بدفرجامی 72
۴-۲- آثار و پیامدهای اجتماعی 73
۴-۲-۱- زوال و سقوط تمدن‌ها 73
۴-۲-۲- شتاب زدگی در قضاوت و پیش‌داوری 77
۴-۲-۳- شخصیت ندادن به دیگران 78
۴-۲-۴- عقب ماندگی جوامع اسلامی 79
۴-۲-۵- انزوا 80
۴-۲-۶- در معرض ملامت قرارگرفتن 81
۴-۲-۷- تضعیف احساس مسئولیت همگانی 81
۴-۲-۸- محروم ماندن از علم و معرفت 83
۴-۲-۹- عدم پذیرش همگانی 83
۴-۲-۱۰- تحجّر و جمود فکری 84
فصل پنجم: خدامحوری و راه‌های پیشگیری و درمان خودمحوری 86
۵-۱- خدا محوری نقطه‌ی مقابل خودمحوری 87
۵-۱-۱- شیوه‌های آموزش و ترویج خدامحوری 88
۵-۱-۱-۱- تواضع 88
۵-۱-۱-۲- تذکّر و یادآوری 89
۵-۲- راهکارهای پیشگیری و درمان 91
۵-۲-۱- تقویت باورهای دینی 91
۵-۲-۲- ایمان 93
۵-۲-۳- اعتقاد به معاد 94
۵-۲-۴- مشورت خواهی و پذیرش خرد جمعی 94
۵-۲-۵- پذیرش نقش همیاری دیگران در توفیق 96
۵-۲-۶- نقد پذیری 97
۵-۲-۷- تقویت روحیه‌ی بندگی و داشتن یقین 98
۵-۲-۸- ارزیابی خود و معرفت بر ضعف‌های جسمی و روحی خویش 100
فصل ششم: جمع‏بندی و نتیجه‏گیری از مباحث و پیشنهادات 102
نتیجه‌گیری 103
الف) آثار فردی 104
ب) آثار اجتماعی 105
پیشنهادات 108
فهرست منابع 105