اریک لین با بررسی تشابهات و تفاوت های اعمال رهبری در بخش خصوصی و دولتی ، مسائل مدیریت دولتی را بررسی نموده است.
اگر چه زمینه بحث اریک لین سازمان های دولتی در اروپا می باشد اما قابل تعمیم به حوزه مدیریت دولتی ایران نیز می باشد.
وی مسائل را به صورت کلان و با این نگاه که بر سر راه اعمال رهبری بخش خصوصی در سازمان های دولتی چه موانعی وجود دارد ،تحلیل نموده است.
طرح اهداف ارزشیابی شفاف بودن رویه های اداری قوانین و مقررات
ساختار تشکیلاتی رضایت ارباب رجوع قابلیت پیش بینی اموراداری و تخصصی
در فرهنگ اکسفورد اداره امور به معنای اداره کردن با مفهوم مدیریت امور یا اداره امور و عملیات یا هدایت و نظارت بر اجرا ها آمده است. مدیریت از ریشه manus به معنای کنترل با دست می باشد. و اداره امور از ریشه minor و سپس از ریشه ministrare به معنای خدمت کردن و به دنبال آن حکومت کردن است. تفاوت اصلی این دو کلمه در خدمت کردن وکنترل کردن و دستیابی به نتایج نهفته است.
مدیریت فرایند اجتماعی، برنامه ریزی، سازماندهی، کارگزینی، هدایت و هماهنگی، کنترل در راستای تعیین و فائق شدن به اهداف سازمانی در یک محیط پویاست. (R.D agarwal ۱۹۹۸, p۸ ) مدیریت یعنی تصمیم گیری واین وظیفه مهمترین واصلی ترین نقش مدیریت است.(الوانی۱۳۶۷، ص۱۰)
مدیریت عبارت است از: فرآیندی برای حل مسائل مربوط به تامین اهداف سازمانی به نحو مطلوب از طریق استفاده موثر و کارآمد از منابع کمیاب در یک محیط در حال تغییر. (ایران نژادپاریزی۱۳۷۹ ، ص۱۸)
مدیر شخصی است که مسئولیت عملکرد یک یا چند نفر از افراد در سازمان به عهده دارد. مدیران با مجموعه متعددی از عناوین مثل، سرپرست، رهبر گروه، مدیر بخش، مدیر اداره، معاون ونظیر آن فعالیت داشته و کارکنان را بکار می گمارند.
به عقیده «فیلیپ هوسنو»: مدیریت عمومی عبارت است از مجموعه روش های عقلانی که در خدمت تصمصم گیرندگان امور عمومی قرار می گیرد. او در دنباله چنین می افزاید که در یک تعریف، مساله کاربست روش های نوین مدیریت در بخش عمومی وجود دارد. نوسازی مدیریت عمومی، شامل استفاده از ابزار هائی است که به یاری پدیده هائی همچون تصمیم گیری، اطلاع رسانی برخی امور یا جریان های دیوانی حتی توسل به تبلیغات برای برقراری ارتباط با مردم می آید.
پیشینه: اداره امور دولتی دارای یک پیشینه طولانی است که به موازات مفاهیم تمدن ودولت ظهور یافته است. گلادن خاطرنشان می کند که از زمان پیدایش دولت ها همواره نوعی اداره وجو داشته است. بنیانگذار یا رهبر، ابتدا انتقال یک جامعه را ممکن می سازد و سازمان دهنده یا رئیس ان را دوام می بخشد. اداره امور یا مدیریت امور، هر فعالیت اجتماعی، عامل میانی و واسطه است، خیلی به نظر نمی آید ولی عامل اصلی بقای جامعه است.
رومن لوفر در کتاب مدیریت نظام های پیچیده اداری تولد مدیریت عمومی را از خلال تارخ نوعی گسست میان دو حوزه عمومی و خصوصی توضیح می دهد. اما شالوده این منطق مدیریتی چیست؟ در اینجا لوفر تحلیل سیستمی را به عنوان عمل توصیف واقعیت های پیچیده به کمک تیرها ونشانه ها می خواند. تحلیل و مدیریت (عمومی وخصوص) به عنوان ابزاری برای ایجاد زبان مخصوص پیچیدگی ها و با هدف بهه گیری از این پیچیدگی های جهان مطرح گردیده است: تحلیل سیستمی: نحوه اندیشیدن جامعه پیچیده می باشد و مدیریت عمومی نیز زبان دولت در جامعه پیچیده است.(مولر۱۳۷۸، ص۲۲)
وظایف مدیریت
وظایف مدیریت را می توان به شکل زیر خلاصه کرد:
۱. برنامه ریزی: برنامه ریزی شامل انتخاب کردن ماموریت، اهداف و اقدامات در رسیدن به آنها وآن مستلزم تصمصم گیری مبتنی بر انتخاب راهکار مناسب در بین راهکار های موجود برای عملیات درآینده می باشد وبرنامه فاصله ای را که ما در آنجا قرار داریم تا آنجائی که می خواهیم به آن برسیم را برطرف می کند.
برنامه ریزی عملاً یک فرآیند تصمیم گیری است که مسیر اقدامات سازمان را تعیین می کند. تصمیم گیری انتخاب یک راهکار از میان راهکار های مختلف تعریف شده است و هسته مرکزی برنامه ریزی را تشکیل می دهد. نمی توان گفت یک برنامه وجود دارد مگر اینکه از قبل در خصوص تخصیص منابع، هدایت و اعتبار آن تصمیم گیری شده باشد. بنابراین تصمصم گیری اولین گام دربرنامه ریزی است. سایمون تصمیم گیری را مترادف مدیریت می اند. به هر حال تصمیم گیری نقش محوری در انجام وظایف مدیریتی دارد و در راستای آن همواره مدیر باید تصمیم بگیرد.
۲. سازماندهی: سرآغاز موفقیت سازمان برنامه ریزی است. سازماند هی برنامه ها را به واقعیت تبدیل کرده و اهداف مورد نظر را تحقق می بخشد.
سازماندهی مانند برنامه ریزی فرایندی است که در انجام وکاربرد آن باید دقت لازم صورت گیرد. این فرایند مستلزم تصمیم گیری در مورد کار های مورد نیاز و وظایف مطرح شده و قرار دادن آنها در چارچوب تصمیم گیری یا ساختار سازمانی است. این چارچوب، ساختاری را برای تمام مشاغل فراهم می کند. واین موضوع را که چه کسی مسئول انجام وظایف بوده وچه کسی باید به چه کسی گزارش دهد را مشخص می کند.
۳. هدایت: رهبری، فرایند تاثیر گذاری افراد و گروه ها جهت تعیین اهداف و رسیدن به آن می باشد. رهبران کسانی که بعنوان رهبر عمل می کنند- دیگران را راهنمائی، هدایت وترغیب نموده و آموزش می دهند. عشق وعلاقه وایثارو کسب وجهه تشکیل دهنده شالوده یک رهبر هستند.
بعضی صاحبنظران، رمز موفقیت را در توان هدایت نیروی انسانی تحت سرپرستی می دانند. مهارت انسانی وکار با افراد و هدایت آن ها در جهت انجام اهداف سازمانی از جمله مهارت هائی است که در تمامی سطوح مدیریت اعم از عملیاتی، میانی وعالی کاربرد ویژه دارد.
۴. کنترل: شامل آندسته از فعالیت هائی است که در صدد ایفای وظایف، با شرایط لازم به منظور نیل به هدف های از پیش تعیین شده می باشند.(رابرت تراوش و جن نیو پورت، ۱۳۶۹، ص۹۱)
منابع:
۱. احمدی،مسعود (۱۳۸۲) مبانی سازمان ومدیریت (تهران، نشر ویرایش)
۲. اختری، عباسعلی(۱۳۶۵) مدیریت علمی مکتبی از دیدگاه اسلام. (تهران، سازمان تبلیغات اسلامی)
۳. ایران نژادپاریزی، مهدی و ساسان گهر، پرویز (۱۳۷۹) سازمان ومدیریت از تئوری تا عمل. (تهران، بانک مرکزی چاپ چهارم)
۴. الوانی، مهدی (۱۳۶۷) مدیریت عمومی. (تهران، نشر نی)
۵. تسلیمی، محمد سعید (۱۳۷۸) تحلیل فرایندی تصمیم گیری وخط ومشی گذاری. (تهران، سمت )
۶. جیمز ای.اف.استونر-آرودیگران (۱۳۷۹) مدیریت،ترجمه پارسائیان واعرابی (تهران، پژوهش های فرهنگی)
۷. رابرت تراوش و جن نیو پورت (۱۳۶۹) اصول مدیریت در رفتار سازمانی، ترجمه عین اله علاء (تهران، زوار)
۸. رضائی نژاد، عبدارضا (۱۳۷۵) دانش مدیر امروز دستمایه مدیران. (تهران، رسا)
۹. میر سپاسی، ناصر (۱۳۶۳) مدیریت منابع انسانی (تهران، نقش جهان)
۱۰. هیوز، آون (۱۳۷۷) مدیریت دولتی نوین، ترجمه الوانی ودیگران (تهران، گلشن)
۱۱. R.D agarwal, or organization and management, by, macaraw- HIV co .۱۹۹۸
