مقایسه آثار اعلام توقف با حکم ورشکستگی در لایحه جدید قانون تجارت

مقایسه آثار اعلام توقف با حکم ورشکستگی در لایحه جدید قانون تجارت

تعداد صفحات : 130 با فرمت ورد و قابل ویرایش

چکیده:

مقایسه آثار اعلام توقف یا حکم ورشکستگی درصدد تبیین این است که هدف قانونگذار از تأسیس نهاد حقوقی نوظهور با عنوان ( نهاد توقف ) چه بوده؟  برای درک بهتر این نهاد نوظهور آن را در قالب مقایسه و تطبیق با نهاد قدیمی ورشکستگی مطرح نموده ایم.
از آنجا که اهمیت هر نهاد یا سیستم، از آثار حاصله ی آن قابل درک است؛ چهار چوب تحقیق را بر مقایسه ی آثار اعلام این دو نهاد قرار دادیم. تا مزایا و کاستی های هر یک آشکار گردد. علاوه بر مقایسه ی این دو نهاد در لایحه ی جدید، به مقایسه  و تطبیق لایحه  جدید با قانون تجارت 1311 پرداخته ایم تا دلیل اهمیت نگارش قانونی جدید در این زمینه را متذکر شویم. لایحه جدید خالی از اشکال نبوده و با وجود نوآوری ها و مزایای بسیاری که دارد، در مواردی نیز کاستی هایی دارد که به نوبه به هریک از آنها پرداخته شده است. اصلی ترین نوآوری و راهکار لایحه ی جدید را می توان تأسیس نهاد توقف دانست که موجبات تسریع در امور تصفیه را فراهم نموده و حتی الامکان از صدور حکم ورشکستگی جلوگیری می نماید. در مجموع باید لایحه جدید را قدمی رو به جلو در زمینه ی حفظ حقوق تاجر و بستانکاران او دانست.

واژگان کلیدی: لایحه ی جدید قانون تجارت، توقف تاجر، ورشکستگی، آثار اعلام توقف، آثار اعلام ورشکستگی، نهاد توقف.

مقدمه:
یکی از بحث های مهم در مورد حقوق تجارت، ورشکستگی تجار و تصفیه ی امور راجع به آنان می باشد. از آنجا که ناتوانی تجار در پرداخت دیون خود، باعث اختلال در امور عده ی زیادی از تجار می شود و این امر به نوبه خود زندگی اقتصادی جامعه را تحت تأثیر قرار می دهد، دولتها برای حفظ نظم اجتماعی و اقتصادی جامعه مقررات خاصی را به این مسئله اختصاص داده اند (سکوتی،1،1385).
در جهان صنعتی عصر حاضر، که اقتصاد یکی از بنیادی ترین ارکان پیشرفت آن است توجه به تجارت و تدوین قوانین کارآمد و به روز یکی از اساسی ترین وظایف قانون گذاران است. پایه ی اقتصادی بر تجارت بنا شده است، پس هر کشوری که در این زمینه قانونی به روز و هماهنگ با سایر ملل پیشرفته نداشته باشد از قاعده ی پیشرفت اقتصادی باز خواهد ماند؛ با نگاهی گذرا به قانونگذاری تجارت در کشور، به قدیمی بودن و ناکارآمد بودن این قوانین پی خواهیم برد.
در ایران برخلاف بسیاری از کشور های پیشرفته، مقررات مربوط به ورشکستگی به طور قابل ملاحظه ای تحول نیافته است و باید گفت که اصولاً از سال 1318 که قانون اداره تصفیه امور ورشکستگی به تصویب رسید، هیچ گونه تغییری در قانونگذاری ایجاد نشده است. (اسکینی،14،1388)
پس از سالهای 1303 و 1304 که اولین قوانین تجاری به شمار می آید، در سال 1311 قانون تجارت فعلی به تصویب رسید که باید گفت در دوران خود، جدید بوده و کارایی خود را داشته است اما بعد از گذشت حدود 80 سال از عمر این قانون با تغییرات گسترده ای که در زمینه ی تجارت، اقتصاد و بازار جهانی به وجود آمده دیگر کارایی خود را از دست داده است.
بعد از قانون تجارت مصوب 1311، قانونگذار در مواردی سعی نمود خلأهای به وجود آمده را با تصویب قوانین متفرقه ای مثل قانون: حمایت صنعتی و جلوگیری از تعطیل کارخانه های کشور مصوب 1343 و لایحه ی تصفیه ی فوری امور بازرگانان متوقف مورخ سال 1346 پر کند. اما هر یک از این قوانین به دلایلی به حیطه ی اجرا نرسید و لایحه ی مذکور نیز به تصویب نرسید. از سال 1382 طرح اصلاح قانون تجارت و تدوین قانونی جدید در این زمینه به صورت جدی مطرح گردید به این صورت که معاونت برنامه ریزی و بررسی های اقتصادی وزارت بازرگان طرح اولیه از لایحه ی قانون تجارت را برای اساتید و مراجع مربوط ارسال نمود تا نظر و پیشنهادات خود را بیان دارند؛ بعد از ارائه ی طرح لایحه، وزارت بازرگانی مسئول انجام این پروسه گردید و هدف از این امر، اصلاح لایحه و ارائه ی لایحه ی کامل و جامع تری از قانون تجارت با مشورت و همفکری اساتید برجسته ی قانون تجارت و نیز قضات و کارشناسان امر بود.
در دور دوم از اصلاح لایحه جدید قانون تجارت با اقدامات مثبتی که در زمینه ی دخالت دادن حقوقدانان برجسته در تدوین قانون صورت گرفت، اشخاصی نظیر دکتر غلام حسین فیضی، دکتر کوروش کاویانی، دکتر محمد رضا پاسبان؛ دکتر محمد صفری و دکتر ستار زرکام و تنی چند از حقوقدانان برجسته مشارکت داده شده اند.این لایحه که در ابتدا دارای هشت باب، 1028 ماده  و 150 تبصره بود، پس از سالها بحث و بررسی، بالأخره در مجلس هشتم با همکاری دستگاه های ذیربط همچون قوه ی قضائیه، وزارت بازرگانی و مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی کلیات آن بررسی، قالب 1261 ماده در تاریخ 6/10/1390 در کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس تصویب و در جلسه ی علنی 23/1/1391 مجلس شورای اسلامی برای مدت 5 سال به صورت آزمایشی موافقت شد. (پورمحمد و اکبری،4،1391). البته این لایحه بنابه دلایل و مشکلاتی که شورای محترم نگهبان به آن ایراد نموده اند فعلاً به صورت اجرائی در نیامده و در اسفند 1392 توسط شورای نگهبان به مجلس عودت داده شده تا اصلاحات مد نظر شورای نگهبان اعمال گردد.
حال با تاریخچه ی مختصری که ذکر شد به مبحث اعلام توقف و ورشکستگی در لایحه ی جدید خواهیم پرداخت. یکی از مشکلات اساسی قانون تجارت فعلی که امر تجارت را با مشکل جدی مواجه نموده است مبحث توقف و زمان اعلام آن است، آیا تاجر صاحب شهرت و خوشنامی که طی چند سال کسب اعتبار، در پرداخت یکی از دیون ناچیز خود که به هر دلیل ممکن است 3 روز به تعویق بیفتد مستحق محکوم شدن به ورشکستگی و محروم شدن از حقوق اجتماعی و از بین رفتن اعتبار چندین ساله است؟ قطعاً پاسخ هر شخص به این سؤال خیر می باشد. زیرا این امر سبب رکود تجارت و ضربه ی جدی به اقتصاد کشور است.
یکی از نوآوری های قابل توجه لایحه ی جدید قانون تجارت، تأسیس نهاد توقف است که باید آن را قدمی رو به جلو در زمینه ی ورشکستگی دانست. برای درک بهتر و توضیح این نهاد، در این اثر سعی شده است که با مقایسه ی آثاری که اعلام توقف به شبار خواهد آمد با آثار حکم ورشکستگی، مزایا و معایب این نهاد بیان شود و در عین مقایسه ی این دو نهاد با یکدیگر به تطبیق لایحه ی جدید قانون تجارت با قانون فعلی تجارت نیز پرداخته ایم.
در فصل اول از این تحقیق به بیان کلیات توقف و ورشکستگی و تأکید ویژه بر مبحث توقف پرداخته ایم و در فصل دوم به مبحث ( آثار اعلام توقف و حکم ورشکستگی نسبت به اشخاص) پرداخته شده است که شامل آثار مذکور بر تاجر، بستانکاران، بدهکاران و سایر اشخاص مرتبط با تاجر است و دلیل این امر تأثیرات مهم و فراوانی است که در طی این دو دوره بر این اشخاص بار می شود.
فصل سوم به بیان ( آثار اعلام توقف و حکم ورشکستگی نسبت به اموال تاجر و اداره آن) اختصاص داده شده است. اموال تاجر و اداره ی آن از دلایل اصلی ایجاد نهاد توقف و ورشکستگی است پس میطلبد فصلی مجزا به بررسی آن پرداخته شود.
درنهایت در مبحث آخر این پایان نامه، بعد از نتیجه گیری حاصل از این اثر، به دسته بندی مزایا و معایب لایحه جدید در این زمینه پرداخته ایم و با ارائه ی راهکارهای پیشنهادی در قالب مواد قانونی، که شامل 5 ماده ی پیشنهادی است به پایان این پایان نامه خواهیم رسید.
امید است که این نوشته ی ناچیز مفید فایده واقع گردد و بتواند تأثیری هرچند کوچک بر لایحه ی اصلاحی قانون تجارت بگذارد و مورد استفاده ی جامعه ی حقوقی کشور قرار گیرد.

این پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد.

فهرست مطالب
عنوان    شماره صفحه
چکیده    1
مقدمه    2
بیان مسأله    5
اهمیت و ضرورت انجام تحقیق    5
سؤالات تحقیق    6
فرضیه های تحقیق    7
پیشینه تحقیق    8    
فصل اول: کلیات    10        

مبحث اول: تعریف و عناصر ورشکستگی    11        

گفتار اول: تعریف تاجر    11        

بند اول: قانون تجارت مصوب1391    11        

بند دوم: لایحه جدید قانون تجارت    12        

گفتار دوم: تعریف ورشکستگی در قانون تجارت و لایحه جدید    14        

بند اول: مفهوم ورشکستگی    14        

بند دوم: انواع ورشکستگی    15        

الف: ورشکستگی عادی    15        

ب: ورشکستگی به تقصیر    16        

ج: ورشکستگی به تقلب    18        

گفتار سوم: مقایسه ورشکستگی با اعسار و افلاس    19        

بند اول: اعسار    19        

بند دوم: افلاس    20        

گفتار چهارم: مراجع رسیدگی به امر تصفیه    21        

بند اول: دادگاه صلاحیتدار    21        

الف: صلاحیت ذاتی    21        

ب: صلاحیت محلی    22      

 1- اشخاص حقیقی تاجر    22      

 2- اشخاص حقوقی تاجر    23        

بند دوم: اداره امور تصفیه ورشکستگی    24        

گفتار پنجم: شرایط صدور حکم ورشکستگی    26        

بند اول: شرایط صدور حکم ورشکستگی    26        

الف: تاجر بودن شخص    26        

ب: توقف از تأدیه دیون    26        

بند دوم: مندرجات حکم ورشکستگی    27        

الف: تاریخ توقف    27        

ب: تعیین قاضی ناظر(عضو ناظر)    28        

مبحث دوم: اعلام توقف و اقدامات اولیه    29        

گفتار اول: توقف و اعلام توقف    29        

بند اول: مفهوم توقف در قانون تجارت و لایحه جدید    29        

بند دوم: نظریات حقوق دانان    31        

بند سوم: رویه قضایی    32        

گفتار دوم: ماهیت دیون    33        

بند اول: مسلم بودن دین    33        

بند دوم: قابلیت مطالبه قانونی دین    34        

بند سوم: منجز و حال بودن دین    34        

بند چهارم: ماهیت پولی دین    35        

بند پنجم: منشأ تجاری داشتن دین    35        

گفتار سوم: اداره کنندگان امور متوقف    37        

بند اول: امین    37        

بند دوم: قاضی ناظر    39        

گفتار چهارم: اقدامات اولیه پس از اعلام توقف    40        

بند اول: تفاوت اعلام و اعلان    40        

بند دوم: نشر آگهی    41        

بند سوم: مهر و موم اموال    42        

فصل دوم: آثار اعلام توقف و حکم ورشکستگی نسبت به اشخاص    43        

مبحث اول: تاجر و معاملات او    44        

گفتار اول: محدودیتها    44        

بند اول: منع مداخله تاجر در اموال خود    45        

بند دوم: ممنوع الخروج شدن و عدم امکان تغییر اقامتگاه    47        

الف: ممنوع الخروج شدن    47        

ب: عدم امکان تغییر مکان    48        

بند سوم: بازداشت تاجر    49        

بند چهارم: عدم امکان تصدی مال غیر    50        

بند پنجم: محدودیتهای شغلی و مالی    51        

گفتار دوم: قرارداد ارفاقی پیشگیرانه    53        

بند اول: قرارداد ارفاقی پیشگیرانه    53        

بند دوم: آثار ارفاقی پیشگیرانه    54        

گفتار سوم: معاملات تاجر    55        

بند اول: معاملات قبل از توقف تاجر    55        

بند دوم: معاملات دوران توقف    59        

بند سوم: معاملات پس از صدور حکم ورشکستگی    62        

مبحث دوم: بستانکاران تاجر متوقف(ورشکسته)    65        

گفتار اول: اصل تساوی و منع تعقیب انفرادی    65        

بند اول: تساوی بستانکاران    65        

الف: دوران توقف    67        

ب: بعد از صدور حکم ورشکستگی    67        

بند دوم: تعلیق دعاوی فردی    68      

 الف: دوران توقف    69        

ب: دوران صدور حکم ورشکستگی    70        

گفتار دوم: طلب، انواع آن و طبقه بندی بستانکاران    71        

بند اول: حال شدن دیون و منع پرداخت خسارت تأخیر تأدیه    71        

الف: حال شدن دیون    71        

ب: منع پرداخت خسارت تأخیر تأدیه    72        

بند دوم: تعیین میزان طلب و طبقه بندی بستانکاران    74        

الف: میزان طلب و نحوه تشخیص آن    74        

ب: طبقه بندی بستانکاران    76      

 1- بستانکاران با حق وثیقه    76      

 2- طلبکاران با حقوق ممتاز    77      

 3- طلبکاران عادی(سایر بستانکاران)    78        

گفتار سوم: هیئت بستانکاران،اختیارات و وظایف    79        

بند اول: شرایط تشکیل و حد نصاب مجمع عمومی بستانکاران    79        

بند دوم: وظایف و اختیارات هیئت بستانکاران    81        

الف: تصمیمات و اختیارات در دوران توقف    81        

ب: تصمیمات و اختیارات پس از اعلام ورشکستگی    81        

مبحث سوم: بدهکاران و سایر اشخاص مرتبط با تاجر    82        

گفتار اول: بدهکاران تاجر    82        

بند اول: دیون حال و مؤجل    82        

بند دوم: مجازات متخلفین    83        

گفتار دوم: اشخاصی که با تاجر در ارتباط هستند    84        

بند اول: استرداد اموال    84      

بند دوم: افراد تحت ولایت تاجر    85        

بند سوم: جرایم علیه اموال تاجر    86        

فصل سوم: آثار اعلام توقف و حکم ورشکستگی نسبت به اموال تاجر و اداره آن    88        

مبحث اول: مهر و موم و صورت برداری از اموال    89        

گفتار اول: مهر و موم اموال    89        

بند اول: مقام صلاحیت دار    89        

بند دوم: شیوه و شرایط مهر و موم    90        

بند سوم: تکلیف تاجر درخصوص مهر و موم    92        

گفتار دوم: صورت برداری اموال    93        

بند اول: مقام صلاحیت دار    93        

بند دوم: شیوه و نحوه ی صورت برداری    94        

مبحث دوم: اداره اموال    95        

گفتار اول: اداره اموال تاجر متوقف    95        

بند اول: مقام صلاحیت دار    96        

الف: امین    96        

ب: قاضی ناظر    98        

ج: شخص تاجر متوقف    99        

بند دوم: شیوه اداره اموال    100        

بند سوم: نفقه ی تاجر    103        

گفتار دوم: دوران ورشکستگی    104        

بند اول: مقام صلاحیت دار    104        

الف: مدیر تصفیه    104        

ب: قاضی ناظر    106        

ج: شخص تاجر    107        

بند دوم:شیوه اداره اموال    107        

بند سوم: نفقه تاجر    108        

مبحث سوم: تقسیم اموال بین بستانکاران    109        

گفتار اول: تقسیم اموال و ختم تصفیه در دوران توقف    109        

بند اول: تصفیه عادی و اختصاری    109        

الف: تصفیه عادی    109        

ب: تصفیه اختصاری    110        

بند دوم: ختم عملیات با نظر هیأت بستانکاران    111        

الف: تصمیم به کفایت دارایی تاجر.......    111        

ب: انعقاد قرارداد ارفاقی پیشگیرانه    113        

گفتار دوم: دوران ورشکستگی    114        

بند اول: فروش اموال    114        

بند دوم: تفریغ حساب و ختم ورشکستگی    115        

نتیجه گیری و پیشنهادات    118        

مزایا    120        

معایب    121        

راهکارهای پیشنهادی    122        

منابع    124    

(Abstract) چکیده انگلیسی    127