خسارت معنوی و جبران مادی آن

خسارت معنوی و جبران مادی آن
نوع فایل: word (قابل ویرایش)
تعداد صفحات : 169 صفحه

چکیده
خسارت‌ها به انواع گوناگونی ظاهر می‌شوند که صرفاً مادی نیستند، هر چند بیش‌تر خسارت‌های ایجاد شده مادی است. با این وجود خسارت‌های معنوی، در حقوق داخلی بیش‌تر کشورها به رسمیت شناخته شده و تعیین و جبران آن از اهمیت خاصی برخوردار است. اهمیت این موضوع از آن جا ناشی می‌شود که چنین ضررهایی آیا الزاماً قابل جبران هستند و چه معیار دقیقی جهت تعیین میزان خسارت معنوی وارده وجود دارد در حالی که در بسیاری موارد وجود آن‌ها محسوس نبوده و اندازه‌گیری خسارت معنوی مشکل است اما مشکل‌تر از آن، این که جبران چنین خسارت‌های غیرمحسوسی با پرداخت وجه (مادی) به صورت دقیق محاسبه، اعاده و جبران نمی‌گردد هر چند که پرداخت مادی از رایج‌ترین نوع جبران خسارت بشمار می‌رود. بحث از خسارات معنوی و مصادیق مختلف آن و روش محاسبه و جبران زیانهای معنوی و در نهایت رویه محاکم قضائی در مقام رسیدگی به دعاوی راجع به این گونه خسارات از موضوعات مبتنابه و در عین حال نسبتاً پیچیده علم حقوق است. علیرغم وجود زمینه‌های مناسب در متون قانونی همچون اصل ۱۷۱ قانون اساسی، موادی از قانون مدنی، مسئولیت مدنی، مجازات و قواعد فقهی مانند لاضرر به صورت صریح یا ضمنی جبران خسارت معنوی را پذیرفته‌اند با این حال اکثریت قریب به اتفاق محاکم از صدور حکم در مورد دعاوی خسارات معنوی خودداری می‌نمایند در صورتی که متون قانونی فعلی به اندازه کافی روشن می‌باشد و موجبات احقاق حقوق بسیاری از خسارت دیدگان که در قلمرو حقوق معنوی زیانهای جبران‌ناپذیری تحمل کرده‌اند کاملاً فراهم است. با این همه قابل جبران بودن خسارت معنوی هرگز مورد تردید نبوده و امری مسلّم و حتمی است که در این رابطه اقدام و تعیین صریح شیوه‌های جبران خسارت معنوی از سوی قانونگذار و محاکم و رویه قضایی به جهت عملی‌تر شدن این مبحث نیاز به توجه بیشتری دارند.
کلمات کلیدی: خسارت، خسارت معنوی، مسئولیت مدنی، ارزیابی خسارت معنوی، جبران مادی خسارت معنوی، روشهای جبران خسارت، رویه قضایی خسارت معنوی.
فهرست مطالب
چکیده 1
مقدمه 2
فصل اول: کلیات
۱-۱- معانی و ملاک‌ها و ریشه‌های تاریخی مفهوم خسارت معنوی 5
۱-۱-۱- معنی لغوی خسارت 5
۱-۱-۲- معنی اصطلاحی خسارت 6
۱-۱-۳- تعریف خسارت معنوی 8
۱-۱-۴- انواع خسارت 11
۱-۱-۵ انواع خسارت معنوی 16
۱-۱-۶- پیشینه تاریخی مفهوم خسارت معنوی در اسلام و قوانین کهن 17
۱-۱-۷- پیشینه‌ی تاریخی خسارت معنوی در حقوق ایران 18
۱-۱-۸- نگاهی تاریخی به خسارت معنوی در فرانسه 19
۱-۱-۹-تعاریف خسارت معنوی در حقوق انگلستان 19
۱-۲- مبانی مسئولیت ناشی از ایراد خسارت معنوی 24
۱-۲-۱- نظریه‌ی تقصیر و مفهوم آن 25
۱-۲-۲- ایرادها به نظریه تقصیر 27
۱-۲-۳- نظریه خطر 28
۱-۲-۴- ایرادهای نظریه خطر 29
۱-۲-۵- نظریه‌ی تضمین حق 29
۱-۲-۶- نظریه‌های مختلط 30
۱-۲-۷- مبانی مسئولیت مدنی ناشی از ایراد خسارت معنوی در حقوق موضوعه‌ی ایران 30
۱-۲-۸- فقه و حقوق اسلامی و نظریه تقصیر و نظریه خطر 31
۱-۳- ارکان مسئولیت ناشی از ایراد خسارت معنوی و شرایط مطالبه‌ی آن 31
۱-۳-۱- وجود ضرر 32
۱-۳-۲- ارتکاب فعل زیان‌بار نامشروع 34
۱-۳-۳- رابطه سببیت بین فعل زیان‌بار نامشروع و خسارت موجود 37
۱-۴- عوامل موجهه مسئولیت 39
۱-۴-۱- اضطرار 40
۱-۴-۲- اجرای حکم قانون یا مقام صلاحیت ‌دار 41
۱-۴-۳- اجبار 44
۱-۵- لزوم جبران خسارت معنوی 45
۱-۵-۱- دلایل لزوم یا جواز مطالبة خسارت معنوی 45
۱-۵-۲- شرایط ضرر قابل جبران در خسارت معنوی 48
فصل دوم: جبران خسارت معنوی از طریق مالی،مصادیق و انواع خسارت معنوی
۲-۱- جبران خسارت معنوی 55
۲-۱-۱جبران مادی 55
۲-۱-۲- جبران مادی خسارت معنوی پس از قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ 58
۲-۱-۳- مصادیق جبران خسارت معنوی به روش مالی 61
۲-۱-۴- چگونگی تقویم خسارات معنوی به مادی 64
۲-۱-۴-۱- جبران مادی خسارت معنوی در رویه قضایی 69
۲-۱-۵- اهمیت رویه قضایی 70
۲-۱-۶- جبران از بین رفتن حیثیت، آبرو و اعتبار در آراء محاکم از طریق پرداخت مبلغی پول 70
۲-۱-۷- تقویم ضرر و زیان معنوی به مادی در اسناد تجاری 78
۲-۱-۸- جبران غیر مادی خسارت معنوی 79
۲-۲- مصادیق جبران غیر مادی خسارت معنوی 81
۲-۲-۱- جبران غیر مادی خسارت معنوی در رویه قضایی 81
۲-۲- ۲- برخی مصادیق خسارت معنوی در قوانین 82
۲-۲-۲-۱- خسارت معنوی در قانون آیین دادرسی کیفری 82
۲-۲-۲-۲- مصادیق خسارت معنوی در قانون آیین دادرسی مدنی 84
۲-۲-۲-۳ بازداشت‌ قانونی و غیر قانونی و ورود خسارت معنوی به متهم بی‌گناه 85
۲-۳- مسئولیت مدنی دولت و خسارت معنوی 88
۲-۴- مسئولیت ناشی از ایراد خسارت معنوی در قانون مجازات اسلامی (با توجه به دکترین حقوقی قانون جزای مصوب (۶/۳/۱۳۷۵). 92
۲-۵- خسارت معنوی مازاد بر مطالبه دیه 99
۲-۶- تبیین خسارت معنوی در قوانین مطبوعات 101
۲-۶-۱- توهین به اشخاص و افترا به وسیله‌ی مطبوعات 103
فصل‌ سوم: روش‌های جبران‌ خسارت‌ معنوی
۳-۱- جبران مادی و غیر مادی 107
۳-۲- روش‌های جبران‌ انواع‌ خسارت‌ معنوی 107
۳-۲-۱- نگاه کلی به روش‌های جبران خسارت معنوی 108
۳-۲-۲- انواع‌ کلی جبران‌ خسارت‌ معنوی 109
۳-۲-۳- پرداخت‌ غرامت‌ یا جبران‌ خسارت‌ از راه‌ دادن‌ معادل‌ 110
۳-۲-۴- رویه قضایی در خصوص پرداخت غرامت و خسارت معنوی 111
۳-۲-۵- دیدگاههای موافق جبران زیان‌های معنوی از طریق مالی (پرداخت وجه) 114
۳-۲-۶- اعاده‌ وضعیت‌ سابق‌ یا روش‌ عینی 116
۳-۲-۷- پرداخت‌ غرامت‌ کیفری‌ و تنبیهی 116
۳-۲-۸- نقد و بررسی خسارت معنوی در رابطه با پرونده هموفیلی‌ها 117
۳-۳- ارزیابی و تعیین میزان انواع خسارت معنوی 123
۳-۳-۱- ارزیابی خسارت‌ معنوی و تفاوت ‌تألم ‌پذیری افراد 125
۳-۳-۲- روش‌ تعیین‌ مبلغ‌ جبران‌ خسارت‌ معنوی 126
۳-۳-۳- زمان‌ ارزیابی خسارت معنوی 128
۳-۳-۴- خسارت‌ معنوی در فرض‌ تعدّد اسباب‌ 129
۳-۳-۵- تقویم‌ خسارت‌ معنوی ناشی از آسییب‌های جسمی 131
۳-۴- اسباب کاهش یا رفع مسئولیت مدنی در خسارت معنوی 133
۳-۴-۱- اسباب معافیت خسارت معنوی 133
۳-۴-۲- قوه‌ قاهره‌ یا حوادث‌ پیش‌بینی نشده‌ 135
۳-۴-۳- تقصیر زیان‌ دیده‌ 136
۳-۴-۴- رضایت‌ زیان‌ دیده‌ 137
نتیجه گیری 139
پیشنهادات 143
فهرست منابع 145
۱- فارسی 145
۲- کتب عربی 150
۳٫ مقالات فارسی 153
۴٫ سایت اینترنتی 153