مبانی نظری و پیشینه تحقیقات داخلی و خارجی ارزیابی عملکرد HSE نمونه فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت می باشد که در آن به چارچوب نظری و پیشینه پژوهش می پردازیم.
ارزیابی عملکرد، فرآیند به کارگیری و سنجش شاخص‌هایی است که به کمک آنها از اجرای استراتژی‌ها برای نیل به اهداف سازمانی، اطمینان حاصل می‌شود. در این راستا ضروری است شاخص‌هایی را انتخاب کرد تا علاوه بر نشان دادن وضعیت پیشین سازمانها، انعکاس‌دهنده فعالیت‌های ارزش آفرین در آینده نیز باشند.از آنجایی که هدف اساسی در چشم انداز HSE اکثر شرکت‌ها، کنترل و کاهش ریسک‌ها است، بنابراین باید شاخص‌هایی که نشان دهنده این اقدامات (کنترل و کاهش ریسک) باشند تعیین و مورد سنجش قرار گیرند. در عصر حاضر به کارگیری دارایی‌هایی همچون دانش و مهارت کارکنان، همکاری‌های بین بخش‌های مختلف، کیفیت خدمات، فناوری اطلاعات و فرهنگ سازمانی از جمله فعالیت‌های ارزش آفرین سازمانها هستند. (محمدی, 1387) و (حیدری و همکاران، 1387)
روش ارزیابی متوازن شرایطی را پدید می‌آورد تا ضمن ارزیابی عوامل محرکه، توفیق در آینده و نتایج اقدامات در گذشته، استراتژی سازمان را کنترل و مدیریت نماید. در این روش، چشم انداز و استراتژی سازمان از دیدگاه‌های مشتری، فرآیندهای داخلی، یادگیری و رشد و دیدگاه مالی به اهداف، شاخص‌ها، ابتکارات و اقدامات اجرایی، تشریح می‌شود. (محمدی, 1387)ارزیابی عملکرد، ابزاری است که شرکت‌ها به منظور حصول اطمینان از اجرای استراتژی‌ها به کار می‌بندند. معمولا استراتژی‌ها با تغییرات محیطی از قبیل محیط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در طول زمان دستخوش تغییرات شده و در نتیجه باید شاخص‌های ارزیابی نیز متناسب با آنها تغییر یابند. (محمدفام و همکاران 1389)ولی معمولاً این شاخص‌ها به همان صورت و بدون تغییر باقی می‌مانند. علت عدم موفقیت شرکت‌ها در آن است که بین استراتژی‌ها و شاخص‌های ارزیابی منتخب آنها رابطه منطقی وجود ندارد و یا به عبارت دیگر نتایج حاصل از ارزیابی آنها حتی اگر مطلوب باشد، تضمین کننده اجرای استراتژی در سازمان‌شان نیست. (مهدی پور و همکاران 1389)
اگر واحد HSE به عنوان یک واحد خدماتی یا مستقل از کسب و کار در نظر گرفته شود، برای بررسی فعالیت‌ها و عملکرد آن، به استفاده از یک سیستم ارزیابی عملکرد نیاز است. روش‌هایی که تاکنون در ارزیابی عملکرد HSE مورد استفاده قرار گرفته اند بیشتر بر شاخص‌هایی تاکید دارند که گذشته را ترسیم می‌کنند. (بشیری نسب و همکاران ، 1388)مهمترین بخش و یا به بیان بهتر، ضروری‌ترین عامل برای پیاده‌سازی روش ارزیابی متوازن و دارا بودن یک سازمان استراتژی محور، تعیین استراتژی است. قبل از تعیین استراتژی ابتدا باید رسالت شرکت، چشم انداز، ارزش‌ها و فرهنگ سازمانی، قوت‌ها وضعف‌های سازمان، فرصت‌ها و تهدیدهای محیطی شناسایی و تعریف شود. (دشتی و همکاران، 1386)در یک روش، ارزیابی متوازن عملکرد از سه دیدگاه یادگیری و رشد، فرآیندهای داخلی و ارزش / منفعت، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. برای این کار ابتدا در هر یک از این دیدگاه‌ها، اهداف کلی تعیین شده و برای ارزیابی آنها شاخص‌هایی انتخاب کرده و اهداف کمی هر یک از این شاخص‌ها برای دوره‌های ارزیابی مورد نظر، تعیین می‌شود سپس اقدمات و ابتکارات اجرایی جهت تحقق این اهداف، برنامه‌ریزی و به اجرا گذاشته می‌شود. (فریدنیا 1388)
همانطور که مشاهده می‌شود، روش ارزیابی متوازن علاوه بر آنکه از یک سیستم، ارزیابی کاملی به عمل می‌آورد به عنوان ابزاری برای کنترل استراتژی نیز به کار می‌رود با توجه به آنکه دیدگاه یادگیری و رشد زیربنای کلیه فعالیت‌ها است، تحقق اهداف مربوط به آن در اولویت قرار می‌گیرد. در ارزیابی حوزه HSE نباید تنها به شاخص‌های پیرو یا تابع که ارایه دهنده نتایج هستند اکتفا کرده بلکه اقداماتی را که به این نتایج ختم می‌شوند را نیز باید مورد سنجش قرارداد. یک سیستم ارزیابی کامل، سیستمی است که بین عامل محرکه و پیامد یک رابطه منطقی به وجود آورد. (جعفری و همکاران 1390)
2-3) سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست
2-3-1) کلیات:
یکی دیگر از مطرح‌ترین سیستم‌های مدیریتی در دنیا سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست HSE-MS است. یکی از کامل‌ترین استانداردهای مطرح در خصوص سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست که به صورت یکپارچه به این موضوع می‌پردازد، استانداردی است که توسط انجمن بین‌المللی تولیدکنندگان نفت و گاز (OGP) تدوین شد.در این تحقیق هر جا صحبت از HSE-MS می‌شود منطور این استاندارد است که در ذیل به تشریح عناصر آن پرداخته شده است.هدف از تشریح عناصر این استاندارد در این بخش تشریح مفاهیم مرتبط با یک سیستم مدیریت HSE است به طوری‌که در ادامه به برقراری ارتباط میان تکنیک‌های مختلف مدیریت HSE و فازهای فرایند آموزش و ارزیابی اثربخشی آموزش در مدل پاتریک پرداخته شود و نهایتأ مدلی ارائه گردد که به واسطه آن بتوانیم شاخص‌هایی از را به منظور ارزیابی عملکرد HSE سازمان، در پروژه‌های عمرانی بهره‌گیری نماییم.
تعاریف:
محیط‌زیست: به محیط، شرایط یا موقعیتی که یک شرکت در آن فعالیت می‌کند یا می‌تواند تحت تأثیر آن قرار گیرد، شامل سیستم‌های موجودات زنده (انسان و دیگر موجودات) که در آن وجود دارند.
اثرات زیست‌محیطی: اثرات مستقیم یا غیر مستقیم ناشی از فعالیت‌ها، محصولات و خدمات شرکت بر محیط‌زیست، خواه مفید یا مضر.
ارزیابی اثرات زیست‌محیطی: ارزیابی مستند اثرات فعالیت‌ها، محصولات و خدمات شرکت (موجود یا طرح‌ریزی شده) بر محیط‌زیست.
بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست ((HSE: فعالیت‌ها، پرسنل یا اقداماتی معین که برای اطمینان ازیکپارچگی سرمایه، پیشگیری از سوانح، و یا از بین بردن اثرات سوء HSE حیاتی شناخته شدهاند.
خطرات: منبع، وضعیت یا اقدامی که پتانسیل آسیب را داشته باشد این آسیب‌ها می‌تواند شامل بیماری یا جراحت، صدمه به تجهیزات، واحدهای تولیدی، محصولات یا محیط‌زیست و یا از بین رفتن تولید یا افزایش پرداخت خسارت‌ها باشد.
ممیزی مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست: یک فرایند مستقل، نظاممند و مستند هدفمند برای بدست آوردن شواهد قابلرسیدگی برای تعیین اینکه:
سیستم مدیریت HSE و نتایج آن منطبق با معیار ممیزی باشد
سیستم بطور مؤثر استقرار یافته و
برای دست یابی به اهداف و خط‌مشی بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست مناسب باشد.
مستندسازی مدیریت HSE: مستندسازی بیان کننده کلیات سیستم مدیریت HSE بوده و مرجعی برای تعیین روشهای اجرائی مربوط به استقرار طرح مدیریت HSE شرکت می‌باشد.
طرح مدیریت HSE: تشریح روشهای دست یابی به اهداف HSE
بازنگری مدیریتHSE: بازنگری رسمی مدیریت ارشد از وضعیت و کفایت سیستم مدیریت HSE و استقرار آن در ارتباط با موضوعات HSE، خط‌مشی، قوانین و اهداف جدید که ناشی از تغییر فضای کاری می‌باشد.
سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست: ساختار، مسئولیت‌ها، رویهها، روشهای اجرائی، فرایندها و منابع شرکت برای استقرار مدیریت بهداشت و ایمنی و محیط‌زیست.
خط‌مشیHSE: یک عبارت عمومی از مقاصد و اصول کاری شرکت در زمینه ایمنی، بهداشت و اثرات زیست‌محیطی می‌باشد که تجلی آن را در استراتژی و اهداف خرد می‌توان یافت.
مدیریتHSE: آن جنبههایی از وظایف کلان مدیریت، (شامل طرح‌ریزی) که خط‌مشی HSE را توسعه، پیاده‌سازی و نگهداری می‌کند
رویداد: یک واقعه یا زنجیرهای از وقایع است که سبب می‌شود یا می‌تواند سبب جراحت، بیماری و/یا صدمه (زیان) به سرمایه، محیط‌زیست یا شخص ثالث گردد.
کلمه"حادثه" توسط برخی نویسندگان و سازمانها برای مشخص کردن یک رویداد که باعث جراحت، بیماری و/یا صدمه میگردد مورد استفاده قرار می‌گیرد اما در اصطلاح عامه به بدشانسی معروف شده که به همین دلیل توسط برخی بکار نمیرود، در این خطوطراهنما تنها از عبارت رویداد که در برگیرنده حادثه و شبه حادثه می‌باشد استفاده شده است.
ریسک: شانس اینکه یک واقعه ناخواسته معین رخ خواهد داد و شدت نتایج واقعه .
اهداف استراتژیک HSE: اهداف کلان ناشی از خط‌مشی HSE می‌باشد که یک شرکت، خود را برای دست‌یابی به آنها هماهنگ می‌کند و بایستی تا حد ممکن کمی شوند.
فهرست مطالب
فصل دوم : ادبیات تحقیق 14
2-1) مقدمه 15
2-2) ارزیابی عملکرد 15
2-2-1) مفهوم ارزیابی عملکرد و تعاریف آن 16
2-2-2) تاریخچه ارزیابی 16
2-2-3) کاربرد روشهای نوین ارزیابی عملکرد HSE در صنایع مختلف 17
2-3) سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست 19
2-3-1) کلیات 19
2-3-2) تعاریف 20
س 2-3-3) الزامات سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت محیط‌زیست 22
2-3-4) تکنیک‌ها، ابزارها و روشهای مورد استفاده در مدیریت HSE 42
2-3-5) ملاحظات خاص ایمنی و بهداشتی و روشهای کنترل آن در پروژه‌های عمرانی 55
2-3-6) ملاحظات خاص زیست محیطی و روشهای کنترل آن در پروژه‌های عمرانی 72
2-4) ویژگی خبرگان HSE 86
2-5) جمع‌بندی فصل 86
منابع
فهرست جزیی
5
6
مقدمه: 10
سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست 12
2-3-1) کلیات: 12
2-3-2) تعاریف: 13
ممیزی مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست: 14
مستندسازی مدیریت HSE: 14
طرح مدیریت HSE: 14
بازنگری مدیریتHSE: 14
2-3-3) الزامات سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت محیط‌زیست 15
1- رهبری و تعهد 15
2- خط‌مشی و اهداف استراتژیک 16
3- سازمان، منابع و مستندسازی 16
1-3- ساختار سازمانی و مسئولیت‌ها 17
2-3- نماینده (نمایندگان) مدیریت 18
3-3- منابع 18
4-3- شایستگی و صلاحیت 18
2-4-3-آموزش 19
3-5- پیمانکاران 19
6-3- ارتباطات 20
7-3- مستندسازی و کنترل آن 21
1-7-3- مستندسازی سیستم مدیریت HSE 21
2-7-3- کنترل مدارک 22
4- ارزیابی و مدیریت ریسک 22
1-4- شناسایی خطرات و تأثیرات 23
3-4- ثبت خطرات و تأثیرات 24
4-4- اهداف و معیارهای عملکرد 25
5-4- اقدامات کاهش ریسک 25
2-5- یکپارچگی سرمایه 27
3-5- روشهای اجرایی و دستورالعمل‌های کاری 28
1-3-5- توسعه روشهای اجرایی 28
2-3-5- صدور دستورالعمل‌های کاری 28
4-5- مدیریت تغییر 28
5-5- طرح‌ریزی وضعیت اضطراری و غیر مترقبه 29
6- استقرار و پایش 31
1-6- فعالیت‌ها و وظایف 31
2-6- پایش 31
3-6- سوابق 32
4-6- عدم انطباق و اقدام اصلاحی 33
5-6- گزارش وقایع 33
6-6- پیگیری وقایع 34
7- ممیزی و بازنگری 34
2-7- بازنگری 36
2-3-4) تکنیک‌ها، ابزارها و روشهای مورد استفاده در مدیریت HSE: 36
2-3-4-1) الزامات و قوانین HSE: 36
2- 3-4-1-1) الزامات ایمنی و بهداشتی: 37
2-3-4-1-2) الزامات زیست‌محیطی: 37
2-3-4-3) برگه اطلاعات ایمنی مواد 40
2-3-4-4) تجزیه و تحلیل حوادث 41
جدول 2-1. عوامل شکست و یا عوامل بروز حادثه 42
2-3-4-5) بازدیدهای دوره‌ای ایمنی/ بازرسی ایمنی 43
2-3-4-6) ارزیابی پیمانکاران فرعی 44
2-3-4-7) معاینات دوره‌ای 44
2-3-4-8) اندازه‌گیری آلاینده‌های محیط 44
2-3-4-9) استفاده از تجهیزات حفاظت فردی 45
2-3-4-10) تحلیل سود-فایده 46
2-3-4-11) پایش شاخص‌های HSE 46
2-3-4-12) ساماندهی محیط کار 47
2- 3-4-12- 1) تفکیک و تعمیر 48
2-3-4-12- 2) نظم و ترتیب 48
2-3-4-12- 3) پاکسازی محیط 49
2- 3-4-12- 5) آموزش و انضباط 50
2-3-5) ملاحظات خاص ایمنی و بهداشتی و روشهای کنترل آن در پروژه‌های عمرانی 50
2-3-5-1) ایمنی حفاری و گودبرداری 50
2-3-5-1-1) تعیین شرایط خاک 52
2-3-5-1-2) سرویس‌های زیرزمینی 52
2-3-5-1-3) روشهای کنترل مخاطرات 52
شکل 2-3. نحوه شیب‌دارسازی 53
جدول 2-2. تعیین زاویه مناسب برای انواع حالات خاک 53
سنگ پایدار 53
نوع 2 53
2-3-5-1-6) حفاظ گذاری (shielding) 54
شکل2-4 . جعبه‌های ترانشه 54
2-3-5-1-7) پله بندی (Benching) 54
2-3-5-2) ایمنی کار با تجهیزات و ماشین آلات سنگین 56
2-3-5-2-1) قوانین ایمنی عملی برای رانندگان 57
2-3-5-2-2) ایمنی در کار با کامیون 57
2-3-5-2-3) ایمنی در کار با بلدوزر، جرثقیل، لیفتراک و لودر 60
2-3-5-3) حفاظت از عملیات ساختمانی 61
2-3-5-4) ایمنی کار در ارتفاع 62
2-3-5-5) ایمنی سکوها و سطوح عملیات 63
2-3-5-6) ایمنی کار در فضاهای بسته 64
شکل 2-6- تهویه تونل و محیط‌های سربسته 66
شکل شماره2-7. نحوه مهار تأسیسات برقی 67
جدول2-3. اقدامات ایمنی در ورود به فضاهای بسته 68
2-3-6) ملاحظات خاص زیست‌محیطی و روشهای کنترل آن در پروژه‌های عمرانی 68
2-3-6-3) پیشگیری از آلودگی‌های زیست‌محیطی در پروژه‌های عمرانی- شهری 71
2-3-6-3-2) آلودگی خاک 73
2-3-6-3-4) آلودگی صوتی 76
اثرات آلودگی صوتی بر روی گیاهان و جانوران 78
اثرات آلودگی صوتی بر روی اجسام 78
آلاینده‌های طبیعی (مواد رادیواکتیو) 82
آلاینده‌های مصنوعی (پرتوهای ناشی از انفجارهای هسته‌ای( 82
ویژگیهای خبرگان HSE 83
2-5)جمع‌بندی 83
مراجع فارسی 85
مراجع لاتین 88
