دانلود مقاله معماری پایدار
تعداد صفحات : 61 با فرمت ورد و قابل ویرایش
ارزشهای زیبا شناختی و محیط ساخته شده
واژۀ زیبایی شناسی را در سال 1750 ا لکساندر بلوم گارتن برای بیان مفهوم سلیقه در هنر های زیبا ابداع کرد . اگر چه این واژه به مفاهیم مربوط به ادراک ربط دارد ، بلوم گارتن از آن در ادراک زیبایی شعر ، نقاشی و مجسمه سازی استفاده کرد . امروزه این وا ژه هم در بحث هایی محتوایی و هم در جنبه هایی رویه ای چون ساختمان و طراحی اثاث ، وسایل خانه و غیره به کار می رود.
از قرن ها پیش به موازات پر داختن به زیبایی شنا سی در مباحث فلاسفه ، هنر مندان و معماران ، جستجو برای تدوین علم اثباتی زیبا یی شناسی نیز جریان داشته است . طی صد سال گذشته ، رشتۀ زیبایی شناسی تجربی رشد زیادی کرده است . در این سالها در مورد زیبا یی شناسی نوشته هایی از فلا سفه ، روانشناسان و هنر مندان و حتی افراد حرفه ای که با طراحی محیط سر و کار دارند به جای مانده است . هدف این افراد درک مو جبات لذت و چرایی آن بوده است. این جستجو مسیر های مختلفی را طی کرده است .
درک کامل مفهوم زیبا شناسی مشکل است ، ولی فهم ا ولیه عوا مل موثر در ادراک خوش آیند بودن محیط امکان پذیر است . نقش این عوامل پیچیده تر از (( سو د مند ی )) یا (( نتایج ابزاری )) فهم محیط است . نقش فیلسوفان نظری و زیبایی شناسان تجربی در فصل هفدهم کتاب مورد بحث قرار گرفته است . بحث این فصل این است که تقسیم بندی جورج سانتایانا از زیبایی شناسی تحت عنوان زیبایی شناسی حسی ، فرمی و نما دین هنوز معتبر است .
در مورد زیبایی شناسی حسی دانش کمی وجود دارد . تحلیل ها ی موجود به شدت ذهنی و درو نی اند . تنها کسانی که به این موضوع علاقه نشان می د هند طراحان محیط یا رفتار شناسان هستند . طراحی محیط به طور سنتی با زیبایی شناسی فرمی و نمادین سر و کار داشته است ، به همین دلیل به آن دو مورد در این کتاب بیشتر پر داخته شده است . این تو جه ، به معنای این نیست که اهمیت زیبایی شناسی حسی کمتر است ، بلکه تنها نشان دهنده عدم وجود دانش کافی در مورد آن می باشد .
موضوع زیبایی شناسی فرمی ارزشهای اشکال و سازه های محیط است . این توجه به فرم اشکال ،نوعی تجمل گرایی ادراکی است . این که احساس لذت از درک بعضی از الگوها ،تناسبات و اشکال مبنای زیست شناختی دارد یا نه ، از مباحث زیبایی شناختی فرمی است . اگر این درک به جای مبنی زیست شناختی ،بر اساس منطق فکری خود آگاه و آزمون های الگو های محیط به دست آید ، قرار دادن نیاز های شناختی در بالا ترین سطح مدل سلسله مراتب نیاز ها ی انسانی مازلو ، منطقی است .
در قرن بیستم میلادی مبانی اثباتی زیبایی شنا سی فرمی پیشرفت زیادی داشته ولی به رو شنی تد وین نشده است . اساس این پیشرفت نظریه گشتالت ادراک بوده است . نظریه های جدیدتر ادراک ،از یک سو با نظریه گشتالت در چالش بو ده اند و از سوی دیگر به غنای بیشتر آن کمک کرده اند .
زیبایی شناسی نمادین با معانی داعی کننده و لذت بخش محیط سر و کار دارد . این موضوع در سالهای اخیر مورد توجه رفتار شناسان قرار گرفته است . در اعتبار تحقیقات انجام شده در این حوزه ابهاماتی وجود دارد . با این حال معرفی ز مینه های اصلی پژوهش و تبیین نقش آنها در تدوین نظریه طراحی محیط امکان پذیر است .
بعضی از پژوهشگران معتقدند که ، بر خلاف طراحان حرفه ای که به زیبایی شناسی فرمی توجه بیشتری دارند ، مردم محیط را به خاطر نماد ها و قابلیت تأمین فعالیت ها تحسین می کنند . بعضی از زیبایی شناسان در ضرورت مبحثی تحت عنوان زیبایی شناسی فرمی تردید دارند . در این مورد ، ممکن است طراحان ، زبانی را ابداع کرده باشند که فقط طراحان دیگر و متخصصی آن را درک کنند . زیبایی شناسی نمادین با لذتی که از پیشینه ذهنی مردمی و یا ذهنیتی که از پیکره بندی و ویژگیهای محیط ساخته شده ایجاد می شود سر و کار دارد .
نظریه زیبایی شناسی
طراحان داخلی ، معماران محیط و منظر و طراحان شهری در طول زمان زمینه تجربیات زیبا شناختی را برای دیگران فراهم می آورند . یکی از مواردی که در طراحی امروز نیاز به موضع گیری دارد ، این است که این (( دیگران )) چه کسانی باید با شند . هم طراحان حرفه ای و هم افراد غیر حرفه ای معتقدند که ، طرا حان برای کسب جایگاه و موقعیت مناسب در میان همکارا نشان طراحی می کنند . باید به این نکته توجه داشت که علاوه بر حفظ این جایگاه حرفه ای ، هدف دیگر طراحی آفرینش اثر زیبا یا خشایند است . این که چه چیز در محیط های ساخته شده و طبیعی زیبا به نظر می رسد همیشه بحث بر انگیز بوده است ، ولی نه به شکلی که راسکین بیان کرده است :
این وظیفه زیبایی شناسی است که به شما نشان می دهد ( اگر قبلاً نمی دانستید ) که مزه و رنگ یک هلو زیبا و دل پذیر است ؛ و ثابت کند( اگر اثبات پذیر باشد و شما کنجکاوی دا نستن آن را داشته باشید) که چرا این گونه است .
با این حال هنوز این تعریف از تعاریف خوب زیبایی شناسی باقی مانده است . یکی از انگیزه های مطا لعه زیبایی شناسی نسبی بودن ترجیحات و سلیقه های انسان است . همان گونه که مزه و رنگ هلو مورد علاقه همه نیست ، در مورد بناهای ساخته شده نیز سلیقه های متفاوتی وجود دارد.
موضوع علم زیبایی شناسی تشخیص و درک عواملی است که در ادراک یک شیء یا یک فر آیند تجربی زیبا یا حد اقل خوش آ یند نقش دارند و درک توانایی انسان برای ابداع جلوه هایی است که از نظر زیبایی شناسی خو شا یند به حساب می آیند . برای مطالعه زیبایی شناسی دو رو یکرد کلی وجود دارد : موضوع رویکرد ا ول مطا لعه فر آیند ها ی اد راک ، شناخت و شکل گیری نگرش ؛ و موضوع رویکرد دوم مطا لعه فلسفه زیبا یی شناسی و فر آیند های مربوط به خلاقیت است . رویکرد اول شخصیت و ویژگی روان شناختی دارد و رو یکرد دوم متا فیزیکی و روانکاوانه است . رویکرد اول در حوزه نظریه های ا ثباتی و رویکرد دوم در محدوده نظریه های هنجا ری و ارزشی طراحان و هنر مندان قرار می گیرد . در جوا مع غربی ، از زمان رنسانس ، پژ و هشگرا ن و نویسندگان زیادی بین عناصر هنری و غیر هنر ی محیط ، یعنی بین معماری و ساختمان ، تمایز قائل شده اند . در مطالعۀ اشیاء و آثار هنری ، انسان مشا هده گر و متفکر است ، در حالی که در مطالعۀ کلیت محیط ، فرد مطالعه کننده جز ئی از زندگی روز مرۀ محیط کالبدی است . مردم سازه ساختمانها ، مناظر و ننقاشی ها را مشاهده و تحلیل می کنند . این ویژگی مشاهده و تحلیل در تمام اشخاص وجود ندارد . چنین عمومیتی در فر هنگهای غربی نیز نه در قبل و نه در حال حاضر وجود نداشته است . در جوامع دیگر نیز تولید آثار هنری همواره وجود داشته ، ولی در اینکه چه آثار و دست ساخته هایی هنر به حساب آیند ، اختلاف نظر وجود دارد .
از یک سو گوستاو فخنر مطالعۀ روان شناختی زیبایی شناسی را در سال 1876 آغا ز کرد ، و از سوی دیگر افرا دی چون را سکین معتقد بودند که ارزشهای زیبایی شناسی نمی تواند مو ضوع مطالعه علمی باشد . در گذشته هر دو نگرش به دلیل محدود بودن تحقیقات زیبایی شناسی تا حدودی معتبر بوده است . اگر چه تحقیقات انجام شده در قرن گذشته میلادی ماهیت زیبایی شناسی محیط را تبیین نکرده ، ولی زمینۀ مناسبی را برای توسعۀ نظریۀ طرا حی محیط فراهم آورده است .
در مطالعۀ روان شناختی زیبایی شناسی ، به جای مطالعه از کل به جزء رسیدن از مشاهده به تعمیم ، هدف مطالعه است . در عین حال شاخه ای از فلسفه و رو ا ن شناسی که تحت عنوا ن زیبایی شنا سی نظری شناخته می شو د ، هنوز می تواند مبانی مفیدی را برای مطالعۀ محیط ساخته شده فراهم آورد.
